terminów gramatycznych online
wyraz
Wyraz. Rozumiany potocznie jako najmniejsza znacząca jednostka jęz. wykazująca względną samodzielność składniową jest w rzeczywistości terminem wieloznacznym, którego definicja zależna jest od płaszczyzny jęz., dla której pojęcie "wyraz" ma być definiowane. Niezbędne jest wyróżnienie co najmniej czterech odrębnych pojęć obejmowanych tradycyjnym terminem: wyraz fonologiczny, wyraz ortograficzny, wyraz gramatyczny, wyraz słownikowy, czyli leksem, wyraz tekstowy. Jako synonimu terminu „wyraz" używa się niekiedy określenia „słowo"
Cytaty
Język ludzki jest to zbiór giestów i wyrazów, przez ludzi dla zrozumienia się wymyślonych.
Każdy a przeto i polski język składa się z wyrazów. B. Wyrazy nasze, co do swej natury, są głosami przez usta wydanemi; co do znaczenia zaś, są znakami rozmaitych wyobrażeń naszych, np. papier, pióro, kwiat, człowiek, Bóg i t. d.
[…] Myśli składają się z wyrazów, wyrazy z zgłosek czyli syllab, syllaby z głosek, t.j. postaci do malowania wyrazów używanych, pospolicie literami zwanych […].
Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.
Wyrazy składają się z głosek, dlatego tak zwanych, bo każda jest pewném brzmieniem głosu ludzkiego.
СЛОВА СОЕДИНЕННЫЯ ВЪ ФРАЗЫ. Wyrazy połączone w frazesy.
Wyraz jest to część mowy, mająca jakieś znaczenie w myśli.
Mowa nasza składa się ze zdań [...] Każde zdanie składa się z wyrazów, a każdy wyraz z głosek czyli liter, np. wyraz „matka” składa się z głosek: m, a, t, k, a. Bóg z głosek B, ó, g.
§ 38. Zasadzie akcentowania przedostatniej zgłoski wyrazu w języku polskim podlegają zarówno wyrazy pojedyńcze czyli niezłożone, np. wiedza, waga, prawda, mówny, ..., jak i złożone, np. samowiedza, równowaga, ludożerca..., ostrosłup, czworokąt, dziwoląg, ludojad.
Gdy po samogłosce następuje dwie lub więcej spółgłosek, wówczas bierze się pod uwagę pierwiastek, przedrostek dodany na początku i przyrostki końcowe wyrazu i dzieli się wyraz tak, ażeby jego części morfologiczne nie były rozrywane [...] np. oddziela się pierwiastek od przedrostka: bez-ład, nad-miar, roz-dać [...] Oddziela się przyrostek od pierwiastku: głów-ka, głos-ka, gło-śny, naj-waż-niej-szy, wóz-ka, pisz-cie, grud-nia.
Semantyka (nauka o znaczeniu wyrazów). Wyrazy samodzielne i niesamodzielne
Słowotwórstwo (nauka o budowie wyrazów).
Fleksja (nauka o odmianie wyrazów).