słowo nowe

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mącz/1564 (war. B)
• Klecz/1767
• Dudz/1776
• Kop/1785

Schema, schematis, neutr. tert. vel Schema, ae, fem. Latine figura vel ornatus oratoribus est quod a simplici dicendi modo ornate mutatum est, Gdy od własnych słów odstępując nowe słowá dla spánielszy á kstáłtowniejszy rzeczy wykładámy.

Ludzie zaś mądrzy, bystrym dowcipem, głębiej przenikający rzeczy, chcąc myśl swoją lepiej, albo kształtniej udać, często dobierają słow nowych, lub Cudzoziemskich; przeinaczając je na kształt Ojczystego języka; a za tym słowa starodawne tłumią, często niezrozumianą składając mowę.

A tym samym, gdy postrzeże niedostatek, musi się starać, albo o nowe słowa, albo zaniedbanych dobywać, albo grube wykształtować.

O słowach nowych.

Każde nowe słowo powinno dobrze rzecz wyrażać, na dawnych się słowach fundować, być gładkie, niezbyt długie, i łacne do domyślenia się.

Zastanawiając się jednak nad tem zdaniem, przewiduję największą burzą na nowe słowa: bo mię uczą tego przykłady wszystkich wieków. Kto rzeczy nie będzie mógł poganić, ganić i wyśmiewać będzie słowa, wystawiając je na szyderstwo przez trefne ich tłumaczenie, i przez zmyślanie nowych, o których się Grammatyce śnić nie będzie. Wszakże nowe słowa się z czasem i zestarzeją: bo wszystkie wyrazy musiały być kiedyś nowe.