terminów gramatycznych online
ton
Geneza: łac. tonus 'napięcie, dźwięk' < gr. tónos
Ton. 1. Typ akcentu, którego istotą są zmiany wysokości brzmienia sylaby. Przeciwstawia się akcentowi dynamicznemu, polegającemu na sile artykulacji [...]. Istniał np. w klasycznym jęz. grec. 2. Synonim intonacji.
Cytaty
Ztąd tedy káżdy łacno baczyć może, że żadnègo języká nié mász, ktoryby nie miał mieć literę własną w swéj mowie rózną od Łáćinskich względem tonu.
Bo jesliż, ć, z áccentem, ś, z áccentem, tákże i, ż, z punktem ná wiérzchu miąszym, ważnè, i nie idźie nam więcéj, jeno o thon litery onéj, áby sie łáćińskié, c, w polskié odmięniło, nie wiém czemu by to, ċ, z punktem, ábo choć tákie c̃, miásto, cz, tákże i, ṡ, z punktem, álbo tákié, s̃, miásto, ß, ważnè bydź nie miáło?
Ton powinien bydź zawsze podług ducha rzecy, którą się deklamuje. Nauki np. którą ojciec swym dzieciom konając daje, nie możemy deklamować tonem męźkim mocnym, lecz słabym i powolnym.
Spółgłoski i ich podział. 1) dźwięczne: b w d z struny głosowe drgają, wydając pewien ton muzykalny, bezdźwięczne: p f t s struny głosowe nie drgają, słyszymy tylko szmery. 2) czyste: b, b', c, ć, cz itd. nosowe: m, m', n, ń. 3) twarde: b, p, m, f, [...] miękkie: b', p', m', f' [...].
Akcenty [...] Znaczenie wyrazu w wielu wypadkach zawisło od tonu, w jakim je wymawiamy, zależnie od naszego psychicznego stanu w danej chwili. Zdanie: „Ja cię nauczę”, może oznaczać zarówno obietnicę, jak i groźbę. Tu decyduje ton.