Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wymawianie

Język: polski

Cytaty

W języku polskim, kto chce wyrazić ten dźwięk ktory w wymáwianiu słów słyszemy, ty litery abo figury musi znać.

Litery są dwojakie, Wokale i Konsony [...] Konsony w wymawianiu zdają się łączyć z Wokalami, gdy bowiem wymawiamy literę b, zdaje się, jakbyśmy ją mowili razem z literą e, tak be.

Przeciwnie, ponieważ w tych literach ć, ń, ś, ź, wielką ten akcent przez delikatność wymawiania sprawuje rożność, à bardzo często trafiają się, więc potrzebnie i powszechnie kładziony bywa, ktory tylko następującej literze i lub j ustępuje, np: nić, cj, wj, wj, Nici, cjenja, Wsi, wjezje.

Po inszych zaś literach [...] niekiedy Greckie y trafia się, co poznawać trzeba z wymawiania; gdy się bowiem delikatnie mowi, i lub j: gdy grubo, y pisać się zwykło.

Zwyczaj bowiem jest najwyższym Mistrzem, samowładnym Panem we wszystkich żywych językach, nie mniejszą mający władzą nad pisaniem, lub wymawianiem słow, jako też nad samemi słowami.

Nauka o Wymawianiu, albo sposobie wyrażania liter, syllab, słów Francuzkich.

Wymawiając spółgłoski niekreskowane dodaje się e, jako: be, ce, de [...] W wymawianiu zaś spółgłosek kreskowanych daje się słyszeć ie, to jest: bie, сie [...] zie.

Dodatnia w Słowach. 1e. Daje się końcowe y dla skrócenia lub harmonii, np. uczymy, nauczymy, zamiast uczym, nauczym. 2e W niektórych słowach z przyimków złożonych, wtrąca się e dla łatwiejszego i dźwięczniejszego wymawiania, np. odegnać, nadebrać zamiast odgnać, nadbrać.

Brzmień [...] oddanie, czyli wymawianie uskutecznia się przy pomocy następnych narzędź mowy: ust, płuc, języka, zębów, podniebienia i krtani za przewodnictwem żywego głosu nauczyciela wymawiać i czytać uczącego: i ta część właściwie należy nie do grammatyki, lecz do abecadłników.

[…] Chodzi tu przedewszystkim o pogodzenie naszéj fonetyki, o jile się dá, s przyjętym powszechnie dzisiejszym wymáwianiem i etymologiją tych dwu języków […].

Przy wymawianiu a jama ustna jest dostatecznie otwarta, a język, oddalając się nieco od brzegu ust, zmienia też cokolwiek zwykłe swe położenie obojętne.

Przy wymawianiu i kanał mowny wskutek spłaszczenia staje się krótszym, przy wymawianiu zaś u wargi wydłużają się lejkowato, a krtań opada.