prawidła

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• UrsMeth/1592 (1998)
• Ryk/1850
• SWil/1861

Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.

Oto tablica ogólna, w któréj brzmienia pojedyńczych samogłosek, oznaczone są liczbami, podług systematu pryjętego przez Walkera, a którą trzeba się dobrze obeznać, wprzód nim przystąpimy do rozwinięcia szczegółówych prawideł i wyjątków.

Przedmiotem składni jest wyłożyć prawidła wydobyte z uwagi nad językiem i powszechnego użycia, podług których wyrazy łączą się z sobą dla utworzenia porządnego zdania. Prawidła te tyczą się zgody, rządu i szyku.

Iloczas, u, lm. y, m. długość czasu na wymówienie zgłoski jakiej. Wierszowanie łacińskie i greckie zasadza się na iloczasie. Prawidła iloczasu. Złamać iloczas. W tym wierszu jest błąd przeciw iloczasowi, ob. Prozodja.

Prawidło, a, lm. a, n. zdr. Prawidełko, a, lm. a, n. [...] 5) = fig. (w naukach i sztukach) prawo, modła, reguła, przepis; zbiór takich przepisów jest teorją. Prawidła podać, przepisać. Trzymać się prawideł. Przestrzegać, pilnować prawideł. Gwałcić, łamać, przekraczać prawidła. Prawidła grammatyki, i t. d. [...].

Wymowa, y, lm. y, ż. 1) a) sztuka, nauka dobrego mówienia i pisania, zasadzająca się na logicznym układzie części przedmiotu wziętego pod uwagę [...] krasomówstwo. Prawidła wymowy i poezji. Nauczyciel wymowy [...].

Zdziełca, y, lm. cy, v. ce, m. autor dzieła naukowego, zbierający prawidła jakiéj nauki, lub umiejętności w celu jéj wyjaśnienia. Do kogoż należy zastanawiać się nad tém, jeśli nie do zdziełców mówni? (Żoch.).