Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przenośnia

Hasło w cytatach: przenośniá, przenośnie
Język: polski
Geneza: kalka sem. gr. metaphorá
Dział: Semantyka (współcześnie)
EJO 1999, 470 Definicja współczesna

Przenośnia. 1. W węższym znaczeniu - synonim metafory. 2. W szerszym znaczeniu obejmuje zarówno metaforę, jak i metonimię. [...] Przenośne użycia wyrazów (zarówno metaforyczne, jak metonimiczne) odgrywają ważną rolę w rozwoju słownictwa.

Cytaty

Kiedy jedno słowo albo kilka do jednéj myśli należące, mają zna­czénié niewłaściwé, ale przenośné: ta Postać zowié się powszechnie Przenośniá.

Przenośniá jest dwojaka, sło­wná i mowná.

Johnson rozważa najprzód etymologia słowa, śledzi potem historyą słowa, zaczynając od najdawniejszych zabytków języka, wskazuje znaczenie, jakie słowo miało początkowo i jakie w następnych przybierało wiekach; uważa w jakich je używano przenośniach, i roztrząsa grammatycznie różne sposoby mówienia.

Z przyczyny tej wzmianki o przenośniach, tak niegdyś obszernie zajmujących w gramatykach stronice, muszę to tylko powiedzieć; że o nich nie ma co mówić: bo na zdrowy rozsądek podaje prawidła, bo pospólstwo, które nie czytało, przynajmniej dotąd żadnych gramatyk, najpiękniejsze tych przenośń i porównań daje przykłady; a przeciwnie uczeni najniedorzeczniejsze.