Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

figura accidens, własność
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: figurá, figury
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Mal/1700, s. 105 Definicja

Figurá po Fr. la figure, bierze sie tu zá tęn przymiot, przes który sie poznáje, czyli słowo jest skłádáné czyli nieskłádáné. á jest trojáka pierwsza sie zowie prosta, po Fr. la figure simple, kiedy słowo jest nieskłádáné. náp. tendre rosciągáć. druga skłádáná po Fr. composée, znácząca słowo skłádáné ze dwu części. náp. entendre zrozumieć álbo słucháć. Trzecia dwá rázy skłádáná, może sie z łáciny názwáć decomposée. kiedy sie słowo ze trzech części sk[ł]áda náp. sous[-]entendre domniemáć sie.

Mal/1700, s. 199

Przymioty w przysłowiu są té: figurá, postáć, przystosowánié. i znáczęnié.

Cell/1725, s. 3

Tákowe słowká są znowu, względem Figur, álbo Simplicia, proste, sáme przez się, jáko: Gravis, Disco: álbo Composita, złożone, jáko, Praegravis, Addisco, Deinde: álbo też, in Verbis są Decomposita, Sowito złożone, jáko recognosco, superaddo. Znowu, są też niektore względem Speciem, Primitiwa, Począteczne, jako: Homo, Laus, Prope, inne záś są Derivativa, skądinąd pochodzące, jáko: Humanus, Laudabilis, Propinquus.

Cell/1725, s. 108

Figuræ Etymologicæ. W Etymologiej przypadáją też podczás rożne figury, ktorych przynamniej imioná wiedzieć potrzebá: jáko te są przednie.

Kop/1778, t. I, s. 85

Figurá jést mową osobliwą, czyli niezwyczájną; nié rozumiejmy żéby w mowié gminnej i potocznej nié było Figur.

Kop/1778, t. II, s. 2 Definicja

Figurá, Wyraz Łácinski znáczy po naszemu postać, kształt.

Kop/1778, t. II, s. 84

Náuká o Figurách jest i trudna i potrzébna. Trudność náuki o Figurách, pochodzi 1. z wiélości názwisk, á tych cudzoziemskich, które są nádáne ták szczególnym Figurom, jáko też ich Gátunkom i Rodzájom (Figuris, in Individuo, in Specie, in Genere). [...] 3. Z subtélnej różnicé która między jedną a drugą Figurą, między jédnym á drugim Gátunkiem lub Rodzájem záchodzi. [...] gdy się w niej tráfi jáka Figurá.

Kop/1783, t. II, s. 157 Definicja

W Przypisach na Klassę I. do Rozdziáłu III. przyłączyliśmy naukę o Postaciach czyli Figurach: pokázaliśmy potrzebę téj nauki: podzieliliśmy Postaci na zewnętrzné, i wewnętrzné, na słowné i mowné: daliśmy przykłady Polskié i Łacińskié i pokázaliśmy jak przygotowywać potrzeba dzieci do poznáwania téj nauki, któréj część jednę daliśmy im w drugiéj Klassie, drugąśmy do téj Klassy zachowali.

L/1807–1814, t. IV, s. 954

POSTAĆ, -i, ż., [...]. Wszelka osobliwość albo w jednym słowie, albo w kilku słowach czyli w mowie, zowie się postać, figura. Kpcz. G. 2, 22.

DwBg/1813, s. 69

Od słowa oderwać się może słowné zakończénié, a przyłą­czyć do innéj części mowy, np. godzienem jest, godzieneś jest itd. [...] Jest to w języku polskim po­stać czyli figura przekładnią nazwaná.

Powiązane terminy