Historical dictionary
of grammatical terms online

stopniowanie przymiotników, przysłówków

Language: polski
EJO 1999, 559 Contemporary definition

Stopniowanie. Oznaczanie różnic w intensywności cech. W pracach dotyczących stopniowania mówi się na ogół tylko o cechach nazywanych przez przymiotniki i przysłówki, a pomija niesłusznie inne części mowy - rzeczownik i czasownik.

Quotations

Grammatyka jest dwojaka, powszechna i szczególna. [...] Powszechna Grammatyka zawiera takie prawidła, które się we wszystkich językach znajdują, np. stopniowanie, przypadkowanie, czasowanie i szykowanie.

A. Odmian grammatycznych jest siedm. Nazywają się one i znaczą jak następuje:

1wsza: Stopniowanie; jest to podwyższenie Przysłówków albo Przymiotników przez stopnie, np. pięknie, piękniej, najpiękniej; piękny, piękniejszy, najpiękniejszy.

Stopniowanie, comparatio.

Br/1848, p. 82 Definition

Oprócz spadkowania zmieniają się jeszcze przymiotniki podług stopnia przymiotu lub własności, jaki wyrażają. Ta ich zmiana nazywa się stopniowaniem.

Najważniejszą zmianą Przymiotnika jest jego stopniowanie, które bywa dwojakie. 1. bezwzględne, 2. względne czyli porównawcze.

Wielość objaśnia się ogółowo iloskazem, zaś wielkość i potęga stopniowaniem.

Stopniowanie podzielić można na dwa główne oddziały: na stopniowanie stosunkowe, kiedy przymioty są postawione w stosunek i porównywane pomiędzy sobą co do potęgi, — i na stopniowanie bezstosunkowe, kiedy przymioty są uważanemi samoistnie ze względem tylko na ich własną potęgę.

P. Ile jest odmian grammatycznych dla imienia w ogólności? O. Cztery: rodzajowanie, przypadkowanie, liczbowanie i stopniowanie.

Stopniowanie jest to porównywanie dwóch albo więcéj rzeczy jednakowego gatunku w ich przymiotach lub własnościach.

Formy gramatyczne, służące do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.

Przymiotniki ulegają stopniowaniu (lecz nie wszystkie): stopień równy: czysty, stopień wyższy: czystszy, stop. najwyższy: najczystszy. Jest to stopniowanie proste.