Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas przeszły praeteritum, nie tylko lm.

Język: polski
EJP 1991, 39-40 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przeszły oznacza akcję uprzednią w stosunku do momentu mówienia.

Cytaty

PRZESZŁY – 2) gram. przeszły czas preteritum tempus R B3 (mp); przeszły dawny czas preteritum plus quam perfectum, ut amaveram, amaveras RN IIv; przeszły dawny czas preteritum plusquam perfectum, ut amaveram, amaveras R B3 (md); preteritum imperfectum przeszłe niezupełne, ut amabam, amabas, amabat RN IIv i R B3 (md); preteritum perfectum in grammatica przeszłe zupełne, ut amavi, amavisti, amaverunt R B3 (md); preteritum perfectum przeszłe zupełne, ut amavi, amavisti, amaverunt RN IIv. Zob. PRZEJĆ, PRZYSZŁY.

Przeszły czás znaczy ákcyą już przeszłą jáko to, je chantois, śpiewałem [ʃpiewałem], j'ai chanté, je chantai, śpiewałem [ʃpiewałem] kiedyś, j'avois chanté, śpiewałem [ʃpiewałem] był.

Te przykłady dosyć pokazują [...], że w języku Fráncuskim cztery są przeszłe czásy, ktore są.

  1. Przeszły czás niedoskonały.
  2. Przeszły czás doskonały złożony.
  3. Przeszły czás doskonały determinowany, prosty.
  4. Przeszły czás więcej niż doskonały.

Przez Sposob Roskazujący, wyraża się roskaz, rada lub proźba, jako: unikaj złego, czyń dobrze, strzeż się tego, pamiętaj o mnie. Dla tego ten Sposob ani pierwszej osoby, ani czasu przeszłego nie ma; bo jako sam sobie nie może roskazywać, tak też ani komu tych rzeczy, ktore się już stały.

W czasach przeszłych pierwsze zakończenie służy rodzajowi męskiemu, drugie niewieściemu, trzecie trzeciemu: w wielkiej zaś liczbie pierwsze męskiemu, drugie obojgu innym.

Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.