terminów gramatycznych online
rodzaj gramatyczny
Rodzaj gramatyczny. Kategoria gramatyczna oparta na różnicach desygnatów. Dla niektórych klas wyrazów (części mowy), występujących w związkach podrzędnych z wyrazami klasy, do której należą nazwy przedmiotów (rzeczowniki), jest kategorią fleksyjną.
Cytaty
DE GENERIBUS o Rodzájách.
Znájdują się w języku włoskim sczegulne dwá Genera, álbo Rodzaje męski i Niewieści [...].
Participia to jest uczestnictwá ż pomocnym słowem Sono przemieniáją sie jáko przydatne Imioná, ták, w rodzaju, jáko i w liczbie [...].
Każda rzecz żyjąca ma swój rodzaj, czyli płeć, po któréj się rozeznaje. Imiona też by dokładnie rzeczy malowały, muszą mieć odpowiadające im rodzaje. Rodzajem więc zowiemy w imionach żywotnych wyrażenie płci lub bezwzględności na nię; w nieżywotnych zaś imionach rodzajem zowiemy podobność zakończenia do żywotnych, płeć oznaczających lub nieoznaczających.
Mamy w naturze dwa rodzaje: męski, np. ojciec, syn; niewieści czyli żeński, np. matka, córka. Tęż samę płeć upatrzoną w źwierzętach i w imionach ich wydajemy, np. wół, krowa. Do tych dwóch rodzajów dodaje się trzeci nazwany nijakim, tj. ani męskim, ani żeńskim, który wypływa z myśli naszéj, kiedy myślimy o jakiéj rzeczy bez względu na jéj płeć, np. dziecię, kurczę, bydło.
Mowa nasza nadała każdemu rodzajowi istotników odpowiednie zakończenia.
[...] W osobach i zwiérzętach odróżniámy już samą formą wyrazu dwie płci; i obok tego są pewne formy wyrazów, któremi nie oznaczámy żádnéj płci, a poniewáż za analogiją rzeczowników oznaczających osoby i zwiérzęta poszły w swym składzie i rzeczowniki oznaczające rzeczy nieżywotne, przeto odróżniają badácze językowi w sanskrycie, greczyznie, łacinie itd., jako też w mowie słowiańskiej trzy rodzaje gramatyczne, a te są: męzki, żeński i nijaki. Polski język, jak i jinne słowiańskie, nie má dlá rodzaju męzkiego żádnéj końcówki, tylko na rodzáj żeński końcówkę a, na rodzáj nijaki końcówkę o, e [...].
S tych tedy jimiesłowów na ąc i vsi, odnoszących się zawsze do podmiotu wszystkich rodzajów i liczb, zaginęło poczucie gramatycznego rodzaju i liczby, lecz pozostało w głębi duszy każdego Poláka poczucie mianownika […].