upodobniać się, upodobnić się

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Malin/1869
• Kr/1897
• Król/1907
• Kr/1917
• Król/1922
• Benni/1923
• Łoś II/1925
• Dor/1958–1969

[...] Poniewáż, [...] dwie obok siebie stojące różnobrzmiące samogłoski upodobniać się muszą dlá wydaniá samogłoski skontrahowanéj, przeto téż jile razy w starosłowiańskim, jakkolwiek to nárzecze w ogóle uniká kontrahowanych samogłosek, znajdujemy upodobnienie dwu samogłosek z rodu swego różniących się od siebie, takowe samogłoski upodobnione do siebie, s powodu kontrakcyji jedną zgłoską długą lub pochyloną wymáwiać nám náleży [...].

§ 29. Przy zbiegu dwu spółgłosek zębowych szs, żs pierwsza z nich upodobniła się do następnej, po czym stopniowo zupełnie zanikła.

[...] także niektóre rzecz. cudzoziemskie rodz. męskiego upodobniły się do powyższych np. gusta), (łać. gustus), numera, kursa, procesa oraz niemieckie grunta i koszta. (Upodobnione wyrazy swojskie na wzór cudzoziemskich, urzęda, kłopota pisać należy przez y, a więc urzędy, kłopoty itd.).

Zlanie się dwu spółgłosek. § 150. Przy zbiegu dwu spółgłosek zębowych sz-s, ż-s (np. kalisz-ski, boż-ski), pierwsza z nich upodobniła się do następnej (kalis-ski, bos-ski), poczym w wymawianiu zupełnie zanikła, tak, że z dwu tych spółgłosek wymawia się obecnie (i pisze się) tylko druga, to jest kaliski, boski.

Upodobnienie głoskowe: a) wsteczne: Piszemy wprawdzie linja (n twarde) ale wymawiamy lińja. Pod wpływem j upodobniło się n do ń. b) postępowe: pod wpływem następującej n. p. k do g: lekki (legki), zgrzyt (skrzyt) sk do zg.

§ 52. Klasyfikacja upodobnień.

Co do klasyfikacji upodobnień, to odróżnia się zwykle upodobnienia częściowe i całkowite, zależnie od tego, czy głoska, podlegająca upodobnieniu, częściowo się upodobnia lub też staje się całkowicie identyczną z głoską sąsiednią.

§ 270. Tematy na r również nie utrzymały się w językach słowiańskich: w polszczyźnie upodobniły się męskie do dawnych tematów na -o- np. bratr BZ., albo do tematów na -jo-: dziewierz Wisł. nr. 228; żeńskie do tematów na -i: mać, macierz, albo do tematów na -a: córa < dъcera < dughtera, [...].