terminów gramatycznych online
głoska znak alfabetu
Cytaty
A. Wyrazy nasze są albo jedno- albo wielosylabne, np. Bóg, Oj ciec, ła ska wy, mi ło sier ny, naj do bro tli wszy. B. Na oznaczenie wyrazów naszych używamy pewnych znaków, które głoskami (literami) nazywamy.
Widzimy, że niektóre głoski polskie mają; na wierzchu kreski (akcenta). W polskim języku jest tylko jeden akcent prawolewy (od prawej do lewej ręki idący), ale jest on dwojaki; cienki i gruby.
Głosy twarde złożone, cz, sz , rz, ch, szcz, Szcz, (cza, sza, rza, cha, szcza), można by też za głoski pojedyncze rachować, i tak byłoby 43 polskich głosek. Głoski te twarde powinne by nawet tak jak inne pojedynczemi znakami bydź oznaczane, jako to jest w rosyjskim języku.
Polacy przyjęli głoski łacińskie, Rosjanie zaś greckie, i niektóre nowe sobie uformowali.
Litera. Głoska. Vocalis. Samogłoska. Notata. Kreskowanie. Diphtongus. Dwugłoska. Consonans. Społgłoska.
Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.
Zaczynające się od głosek, które stanowią zakończenia wyrazów poprzedzających. Np. Dobrego gospodarza rzadko owoc prac ginie niepowrótnie.
Na końcu wyrazów odmiennych pisze się ch, która to głoska przed e nie miękczy się przez dodanie i, np. groch, grochem (a nie grochiem); głuchy, głuche (a nie głuchie).
Wyrazy przyswojone piszą się polskiemi głoskami, z zachowaniem zmian, jakim te wyrazy uległy przechodząc do polskiego języka.
Czyni się to dla tego, że wielu takich wyrazów wymawianie dokładnie nie jest oznaczone; prócz tego wiele liter obcych piszących się odmiennie, wypadłoby wyrazić jednakowemi głoskami polskiego alfabetu.
Znamiona, czyli cechy mowy każdego gatunku z osobna, są następne: [...] Pisánej: charaktery czyli znaki piśmienne, lub wykreślne postaci, czyli godła między pewnym ludem używane; te są także rozmaite, np. litery, hiéroglify, karby, węzełki i t.d. Litery czyli głoski są oprócz tego łacińskie, gotyckie, hebrajskie i t.d.
Głosek polskich jest w liczbie 47, jak następują: a, á, ą, b, b', c, ć, cz, d, dz, dź, dż, dż, e, é, ę, f, g, h, ch, i, j, k, l, ł, m, m', n, ń, o, ó, p, p', r, rz, s, ś, sz, szcz, t, u, w,w', x, y, z, ź, ż.
Miękkość spółgłosek polskich oznacza się trojakim sposobem, albo: 1. przez osobne głoski czyli litery, jak: l, rz, c, cz, itd. np. był, byli; ręka, ręce; noga, nodze; 2. przez dopisywanie głoski i, np. konie, ciotka; 3. przez kréskowanie i kropkowanie, np. koń, cień, łokieć, Boże! itd.