terminów gramatycznych online
głoska znak alfabetu
Cytaty
A. Wyrazy nasze są albo jedno- albo wielosylabne, np. Bóg, Oj ciec, ła ska wy, mi ło sier ny, naj do bro tli wszy. B. Na oznaczenie wyrazów naszych używamy pewnych znaków, które głoskami (literami) nazywamy.
Widzimy, że niektóre głoski polskie mają; na wierzchu kreski (akcenta). W polskim języku jest tylko jeden akcent prawolewy (od prawej do lewej ręki idący), ale jest on dwojaki; cienki i gruby.
Głosy twarde złożone, cz, sz , rz, ch, szcz, Szcz, (cza, sza, rza, cha, szcza), można by też za głoski pojedyncze rachować, i tak byłoby 43 polskich głosek. Głoski te twarde powinne by nawet tak jak inne pojedynczemi znakami bydź oznaczane, jako to jest w rosyjskim języku.
Polacy przyjęli głoski łacińskie, Rosjanie zaś greckie, i niektóre nowe sobie uformowali.
Język polski ma cztérdzieści cztery następujących głosek, które w xiążkach tak się drukują: a, ą, b, c [...] Te same głoski mają w pismie kształt następujący: a, ą, b, c. [...] Tak pisane głoski nazywają się głoskami małemi. Głoski wielkie wymawiają się jak tamte, ale w drukach maja kształt następujący: A, Ą [...]
Głoski dzielą się 1. na pojedyńcze i złożone, 2. na samogłoski i spółgłoski, 3. na naczelne i podrzędne.
Zaczynające się od głosek, które stanowią zakończenia wyrazów poprzedzających. Np. Dobrego gospodarza rzadko owoc prac ginie niepowrótnie.
Na końcu wyrazów odmiennych pisze się ch, która to głoska przed e nie miękczy się przez dodanie i, np. groch, grochem (a nie grochiem); głuchy, głuche (a nie głuchie).
Wyrazy przyswojone piszą się polskiemi głoskami, z zachowaniem zmian, jakim te wyrazy uległy przechodząc do polskiego języka.
Czyni się to dla tego, że wielu takich wyrazów wymawianie dokładnie nie jest oznaczone; prócz tego wiele liter obcych piszących się odmiennie, wypadłoby wyrazić jednakowemi głoskami polskiego alfabetu.
Miękkość spółgłosek polskich oznacza się trojakim sposobem, albo: 1. przez osobne głoski czyli litery, jak: l, rz, c, cz, itd. np. był, byli; ręka, ręce; noga, nodze; 2. przez dopisywanie głoski i, np. konie, ciotka; 3. przez kréskowanie i kropkowanie, np. koń, cień, łokieć, Boże! itd.
[Franciszek Zagórowski] Każda mowa ma swoje odrębną budowę; inny też w niej i odrębny porządek głosek w abecadle być powinien, przeto na innej, daleko rozsądniejszej i stałej podstawie winniśmy wyszukać i utrwalić porządek głosek w abecadle polskiem.