Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

kreska diakryt

Język: polski
Geneza: od krysić, kresić 'robić kreski, linie'

Cytaty

Ortografia uczy litery dobrze wymawiać, i bez błędow z kreskami i innemi znakami pisać.

Po czwarte kreska przekreślająca z ukosa literę l u gòry, jako (ł).

Znaki Ortograficzne są pewne krèski lub kropki, ktore się, nie już nad literami, jak akcenta, lecz między słowami, lub przy zawartym jakim sensie kładą.

Teraz używają jednej tylko kreski nad Samobrzmiącemi, dla wytchnięcia różnego uderzenia, w rzeczeniach różnego znaczenia, a jednego wymawiania, i podkówki nad Й. dla objawienia krótkości.

Nadwierszowanych znakow dwa w używaniu. 1.) Kreska dla pokazania różnej mocy w podobnych rzeczeniach: потóмъ, potym, i пóтóмъ, potem [...] 2.) Podkówka nad Й.

[ Надстрочные знаки два употребительны. 1.) Черта, для показанїя разной силы на подобныхъ реченїяхъ: пото́мъ и по́томъ; по́лонъ и поло́нъ; о́бразы и обра́зы. 2) Скобка надъ Й краткимъ для различенїя отъ И простаго: мой, мои. Łomonosow, 1757, § 133.]

Między samogłoskami wyróżniamy: 1) czyste (otwarte): a, e, i, o, y; 2) nosowe: ą, ę; 3) ściśnione (oznaczane u góry kreską): ó, e.

Zasadą jej jest, by każda głoska była wyrażona tylko jedną literą, przy czem używa się następujących znaków rozróżniających:

´ kreska nad literą (ć, ś, b́, ḿ) oznacza miękkość spółgłoski;

´ kreska z boku litery (s', z') — mniejszy stopień miękkości;

ˏ kreska pod literą (l̗, r̗) — bezdźwięczność spółgłoski;

| kreska przed znakiem samogłoski od góry (|a) — zgłoskę z przyciskiem głównym;

| kreska przed znakiem samogłoski od dołu (|a) — zgłoskę z przyciskiem pobocznym; [...]

¯ kreska pozioma nad literą (ā) — długość samogłoski.