Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rodzaj męski

Hasło w cytatach: męski, r.m.
Język: polski
Geneza: kalka łac. genus masculinum
Dział: Fleksja, Części mowy (współcześnie)
EJO1999, 496-497 Definicja współczesna

Rodzaj gramatyczny [...]. Obok systemu dwuczłonowego: rodz. męski (łac. masculinum) - rodz. żeński (femininum) (np .jęz. franc.), i trójczłonowego, w którym oprócz męskiego i żeńskiego istnieje rodz. nijaki (neutrum) (np. w jęz. ang., niem.). występują w nich systemy oparte na innych jeszcze cechach przedmiotów, np. żywotności / nieżywotności (np. ros., pol.), osobowości / nieosobowości (pol.).

Cytaty

Rodzajów w języku polskim mamy cztéry, to jest [rodzaj] męzki np. człowiek, kamień; żeński np. kobiéta, ławka; nijaki np. dziécię, pole; i obojętny tylko w liczbie mnogiéj używany np. konie, owce.

Według deklinacyj odmieniają się imiona, imiesłowy i zaimki; według konjugacyj — czasowniki. Głównych deklinacyj jest dwie: imienna i zaimkowa z 7 przypadkami, które nazywamy: mianownik (M.), wołacz (W.), biernik (B.), dopełniacz (D.), celownik (C.), narzędnik (N.), miejscownik (Ms.). Liczby oznaczamy: pojedyncza (l. poj). mnoga (l. mn.), podwójna (l. podw.); rodzaje: męski (r. m.), żeński (r. ż.), nijaki (r. n.).

Imiesłów czynny przeszły na -łъ (zwany imiesłowem drugim). § 80. Imiesłów ten tworzy się przez przybranie przyrostka -łъ na rodzaj męski, -ła na r. żeński, -ło na r. nijaki. Od najdawniejszych czasów formy te ukazają się tylko w mianowniku wszystkich trzech liczb. Tematem imiesłowu tego jest temat bezokolicznika we wszystkich czasownikach z wyjątkiem typów: mrzeć, mleć, gdzie imiesłów ma własną formę rdzenia z pierwotnem prasł. sonantycznem ṛ',l̥' [...].

Męski, p. rodzaj.

Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).