terminów gramatycznych online
genus masculinum
Język: łaciński
- Chapitre V. De la convenance de l'adjectif avec le substantif / Rozdział V. O stosowaniu się adiectivi cum substantivo: Fook/1768
- De Deo et rebus coelestibus: Murm/1533
- De Etymologia: Mora/1592
- De Nomine: Men/1649
- De Participio: DonCul/1560
- De arboribus: Murm/1533
- De cibi generibus: Murm/1533
- De nomine: Vol/1612
- De varia supellectile: Murm/1533
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Dodatek trzeci: Szum/1809
- Donatus De Nomine: DonCul/1560
- Dwuznaczniki i niedorzeczne wyrazy w klasycznej pisowni polskiej usuwają się: Oż/1883
- Etymologia: Woy/1690
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Don/1649, Cell/1725, Don/1795, Don/1595
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O słowie: Lub/1778
- Pierwiastki i przedniki: SkorM/1828
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Bart/1544 , Kn/1644 (I wyd. 1626), Mon/1780
- Vocabula cognationis: Murm/1533
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
Cytaty
Deus generis mascu.declina.ij. Gott. Bog.
Vergilius frequenter ponit in masculino. Varro frequentius in foeminino. Significat etiam ramusculum vitis virentem. ge.ma.de.ij.
Gladius, ge.ma.d.ij.
Botulus vel botellus, g. ma.d.ij.
Filiolus, diminutivum, g.m.d.ij. Sonchen Synaczek.
Genus masculinum, femininum, neutrum – rodzaj męski, niewieści i oddzielny a. żaden.
RODZAJ [...] – 2) gram. rodzaj genus plura signat ..., item capitur pro accidente partium orationis R n7; rodzaj genus RN (wykl. przednia); męski rodzaj masculinum genus R t1 (mp; av. masculus); commune genus pospolity rodzaj, i męski i niewieści ut hic et hec homo aut virgo aut sacerdos jako ten i ta kapłan RN (wykl. przednia); rodzaj sprawujący, przez ktory sprawiemy genus activum RN (k. tyt.); promiscuum ..., item promiscuum genus in nomine quod Grece epicenum, i. supra commune dr, est quod sub una voce et uno articulo comprehendit animalia utriusque sexus {zamieszany rodzaj, vide supra epicenum} R B5v; epicenum genus zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz iest ut sunt passer, aquila, milvus RN (wykl. przednia); epicenum i. promiscuum genus pospolity, zamieszany rodzaj, gdzie nie możemy rozeznać, jestli ta abo ona rzecz jest ut hic passer, hec aquila, mustela, milvus R I1v (md); dubium genus wątpliwy rodzaj, ut hic aut hec dies R n7 (md; av. genus) i RN (wykl. przednia); rodzaje Rozne, Co się w pr[z]yszłym czasie jakoby cirpiące wymowią genera neutropassiva RN (k. tyt.). Zob. LIDŻBA, LUD, NAROD, OBOJ, ODDZIELNY, POGŁOWIE.
Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos. Est praeterea trium generum, quod Omne dicitur, ut hic et haec et hoc foelix. Est et Epicoenum, id est promiscuum genus, ut hic passer, haec aquila, mustela, miluus.
Genera participiorum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum ut hic lectus. Foemininum ut haec lecta. Neutrum ut hoc lectum. Omne ut hic et haec et hoc legens.
Quid est Genus Masculinum? Cui praeponitur articul[us] vel cuius nota est - Hic Magister, Mistrz.
Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie, jáko ten mistrz. Niewieści, jáko tá mądrość. Oddzielne, jáko tá łáwá. Pospolite, jáko ten i tá kápłan.
Genera nominum quod sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Foemininum, ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.
Quae reliquae sunt terminationes [...], illae exceptiones admittunt et partim masculino, partim feminino genere ut plurimum gaudent.
Masculinè, Arnob. i. masculino genere aliquid proferro.
Mascŭlīnum genus, sub Płéć 1.
Nomina virorum et mensium sunt masculini generis, sic et faeminarum nomina faeminini.
Genera nominum quot sunt? Quatuor. Quae? Masculinum, ut hic magister. Femininum ut haec musa. Neutrum, ut hoc scamnum. Commune, ut hic et haec sacerdos.
Rodzáju imion wiele są? Cztery. Ktore? Męskie/ jáko ten mistrz. Niewieście/ jáko tá mądrość. Oddzielne/ jáko tá łáwá. Pospolite/ jáko ten i tá kápłan.
Omne adiectivum, sive sit Nominale, sive Pronominale (excepto ktoś quispiam & nikt nequis), sive Participiale, movetur apud nos in singulari numero (in plurali enim duo tantum genera habemus videlicet masc. & neut.) per tria genera et tres terminationes hoc modo: dobry, dobra, dobre, trzeci, trzecia, trzecie, który, która, które, śpiący, śpiąca, śpiące, pisany, pisana, pisane, & c.
DE GENERE. Genera adiectivorum habemus tria: Masculinum, Foemininum, Neutrum.
Adiectiva tákże, álbo trojáko się kończą, in [genere] Masculino, kończą się ná, Us, albo R, in Foeminino, ná, A, in Neutro ná. UM. jáko Doctus, docta, doctum, Albo się kończą, dwojáko, in Masculino i Foeminino ná IS, in Neutro, ná E, jáko: Svavis, svave, wdzięczny. Albo się kończą, jednoráko, generis Omnis, jáko: Felix, szczęsliwy, Prudens, rostropny [etc].
Frater et mater sunt salvi. La Frère et la mère sont saufs. L'adiectif salvi est masculin, comme le substantif Frater.
[...]
Frater et mater sunt salvi. Brat i matka są zachowani. Adiectivum salvi jest generis masculini, jako substantivum Frater.
Е. i Я. często używają się za jedno, osobliwie w wielkiej liczbie (in numero plurali) przydatnych (adiectivorum) piszą Святые, Swięci, i Святыя.Ta odmienność liter, Е. i Я. w rodzajach imion przydatnych (in generibus nominum adiectivorum), żadnej różnicy znacznej nie sprawuje... chociaż się zdaje, że Е. przyzwoiciej w Męskich (Masculinum), a Я. w Białogłowskich (Fœmininum) i trzeciego rodzaju (neutrum).
Rodzajow mają słowa przeszłych czasow trzy: Męski (Masculinum) [...] Białogłowski (Fœmininum) [...] Srzedni (Neutrum) Было писало, było pisało.
Genera Nominum: Rodzaje Imion. Genus masculinum: Rodzaj męzki. Genus Foemininum. Rodzaj niewieści. Genus Neutrum. Rodzaj nijaki etc.
Genera nominum quot sunt? rodzajow imion wiele jest? sex, sześć, masculinum, męski, ut hic magister, jako en mistrz, faemininum, niewieści, ut haec mensa, jako ten stoł, neutrum, oddzielony, ut hoc scamnum, jako ta lawa, omne, wszelki, ut hic, et haec, et hoc felix, jako ten, i ta, i to szczęśliwe, commune, pospolity, ut hic et haec fortis, jako ten i ta mocna, et hoc forte, i to mocne; dubium, wątpliwy, ut hic, vel haec dies, jako ten dzień.
Męźki rodzaj, genus masculinum.
[Genus] Masculinum. [Rodzaj] Męzki.
Pierwsze Futurum Praw: 460. Np. od दा dâ, dać; pochodzi दातृ dâtri, którego Nomin: Masc: दाता dâtâ; दातारौ dâtârau; दातारस् dâtâras', zastępują 3. pierwsze Osoby, pierwszego Futurum, inne osoby wszystkich trzech liczb obydwu form, składają się z Nom: sing: Masc: łącząc się z czasem teraz: słowa posiłkowego i rzeczownego अस् as', (esse) być, np. [...].
Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy po względem rodzaju (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: męski (masculinum), żeński (femininum), i nijaki (neutrum).
§. 97. Skądinąd różnią się między sobą osoby, zwierzęta i rzeczy, a zatém i rzeczowniki, po względem RODZAJU (genus). Trzy są rodzaje gramatyczne w języku naszym: MĘSKI (masculinum), ŻEŃSKI (femininum), i NIJAKI (neutrum).
Masculinum, Femininum et Neutrum, domyślaj się genus triplex, aequalis formae et dignitatis, po polsku zas pierwsze dwa rodzaje męzki żeński dobrze oddano w tłumaczeniu, w trzecim zas Neutrum potwornie zbłądzono, jak żaden naród sławiański tego nie uczynił.
Ze zmienionych drugorzędnie godne uwagi: 1. Chełmińsko-dobrzyńskie masc. ńuzam [...], gdzie wskutek fonetycznego przejścia -em w -am różnica rodzaju uwydatnia się tylko w temacie.
Ponieważ jednak i tutaj w wielu formach złożonych musiała chyba pierwotna przedprzyciskowa długa ulec skróceniu (np. w nom. sg. fem. i neutr.), przeto jednolita nowoakutowa polega zapewne na wyrównaniu pod wpływem form niezłożonych oraz złożonego nom. sg. masc.
Przy tem trzeba pamiętać, że w większości form złożonej odmiany musiało chyba nastąpić skrócenie, czyli że już w nom. sg. była różnica między masc., gdzie metatonja, a fem. i neutr., gdzie skrócenie.
Na gen. pl. powoływać się nie bardzo można, bo tam były ostatecznie nieco inne warunki (p. § 21), ale mamy inne, odpowiadające nom. sg. m. wypadki, w których mamy wzdłużenie także przed głuchemi (w polskiem trzeba dodać: także przed nosowemi).
Masculinum, p. rodzaj.
★Rodzaj wyrazów: ★męski (masculinum), ★żeński (femininum) i ★nijaki (neutrum). W liczbie mnogiej też ★męsko-osobowy (pilni chłopi orali) i ★rzeczowy (pilne chłopy orały).