Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

znaczenie

Język: polski
EJP 1991, 406 Definicja współczesna

Znaczenie - pojęcie używane w kilku dyscyplinach naukowych [...] i definiowane rozmaicie przez różne szkoły i kierunki. Najogólniej z. można określić jako stronę treściową znaku [...].

Cytaty

P. Jakże poznać słowo z dwoch złożone? O. Bo chcąc je rozłączyć, to albo jedno z nich nic nie będzie znaczyć, albo jeżeli oba będą co znaczyć, to by je potrzeba inaczej ułożyć; naostatek to słowo nie ile razy się łączy z imieniem przydatnym zawsze się staje słowo składane (jedno słowo składające), tak jak w Łacińskim in. nap: chcąc rozłączyć następujące słowa: rozpowiadać, obnoszę, przechodzę; pierwsze słowka: roz, ob, prze nic nie znaczą. Te zaś bez-sen-ny, wiele-władny choć mają niejakie znaczenie, chcąc jednak aby miały doskonałe, potrzeba by je tak ułożyć: bez snu, wiele władnący.

Znaczenie przekładań nierozłączających się w słowach składanych.

Jakkolwiek bowiem znaczenia pojedyncze wyrazów, które się w jeden zrastają, wpływają koniecznie na znaczenie wyrazu złożonego; jednakże to nowe znaczenie, choć niby powstające z tamtych dwóch wyobrażeń, może być od nich bardzo dalekie.

Usuńmy też uwagi, a natomiast zastanówmy się nad znaczeniem przysłówka nie w tenczas, gdy nie jest przeczącym, a prawidło powyższe zrobi się jasném i pewném.

Jednak niektóre i stopniujące się przymiotniki tworzą tego kształtu przysłówki np. pocichu zamiast pocichemu, pomału zam. pomałemu, potrzeźwu zam. potrzeźwemu: ale, jak widziémy, ten kształt jest raczéj obfitości, niż istotnéj potrzeby: bo one znaczą tyle; co cicho, trzeźwo: pomału zaś inné znaczenie przybrało.

Wyraz odmienny jest to taki wyraz, który może zmieniać swoją końcówkę bez zmiany swego znaczenia; np. w wyrazie matka, ostatnią syllabę ka zamieniam odpowiednio do myśli, na mat-ce, mat-, mat-ki

Jeżeli się przypatrzymy któremukolwiek ze zdań powyższych, np. zdaniu: Syn uwielbia ojca, spostrzeżemy, że czynność syna, wyrażona czasownikiem uwielbia, jest czynnością przechodnią przechodzi bowiem z syna na ojca i dopiero przez ten dodatek nabiera wyraźnego znaczenia, bez niego zaś byłaby zaledwie zrozumiałą.

Akcenty [...] Znaczenie wyrazu w wielu wypadkach zawisło od tonu, w jakim je wymawiamy, zależnie od naszego psychicznego stanu w danej chwili. Zdanie: „Ja cię nauczę”, może oznaczać zarówno obietnicę, jak i groźbę. Tu decyduje ton.

II. Nauka o wyrazach. A. Nauka o znaczeniu wyrazów. Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.). 2. Wyrazy niesamodzielne zaś nie mają same przez się znaczenia wyraźnego (do, od, przez, gdyż itd.).