terminów gramatycznych online
imię ludzkie
Cytaty
Dlaczego wyrazy do siódmej części mowy należące nazywają się Rzeczownikami? i czy się odmieniają?
A. Wyrazy do 7mey części mowy należące nazywają się dla tego Rzeczownikami, iż najwięcej z nich oznaczają imiona rzeczy, np. papier, książka, pióro. Oznaczają one też imiona ludzkie, np. Jan, Stanisław, żołnierz albo zwierzęce, np. pies, koń, kaczka; albo na koniec objęcia rozumowe, np. wieczność, nieśmiertelność, rozum, dowcip i t. d.
Często też znajdujemy w Autorach, iż nawet imionom ludźkim rodz. m. w liczbie mnogiej są Przymiotniki i słowa rodz. ż. dodane.
Z imion żywotnych jedne zowiemy [imionami] ludzkiemi, np. pan, król; drugie zwierzęcemi, np. koń, zając, kruk, szczupak.
Imiona ludzkie zowiemy już osobowe, np. Jan, Piotr; już urzędowe, np. Kanclerz, Hetman, Wojewoda; już rodowe, np. Zamojski, Żółkiewski, Czarniecki; już narodowe, np. Polska, Czechy Szwecja.
1) Między imionami ludzkiemi a zwierzęcemi dwie zachodzą różnice co do rodzaju: 1) że ludzkie, będąc przez zakończenie swoje jednego rodzaju, mogą przez domyślną stać się innego rodzaju, a zwierzęce nie mogą. 2) Że w liczbie mnogiéj imiona ludzkie, rodzaju męskiego, zachowują pospolicie swój rodzaj, np. dzielny żołnierz, dzielni żołnierze; zwierzęce zaś przechodzą pospolicie do rodzaju żeńskiego, np. dzielny koń, dzielne konie [...].
[...] Imiona zwierzęce rodzaju męskiego mogą, z zachowaniem rodzaju, kończyć się w tym przypadku na kształt imion ludzkich, na owie, np. ptaszkowie, skowronkowie, bocianowie. Wolności téj wtenczas tylko użyć można, gdy w zwierzętach opisuje się przymiot z ludźmi pospolity, jako to cieszenia się, gniewania itd.
Imiona ludzkie w liczbie pojed. odmieniają się zupełnie wedle wzoru, wszakże z temi przestrogami. 1) Skłońnik 2gi i 4ty mają na a zawsze np. brata, świekra i t. d. [...]. 4) W liczbie mnogiéj 1szy i 5ty Skł. kończą się dodaniem do ostatniéj spółgłoski piérwotnika owie np. Adamowie, Bolesławowie, i ta odmiana jest właściwa ludzkim imionom.
Jest wiele imion żywotnych, tak ludzkich jak zwierzęcych, które pod jednym i tym samym zakończeniem oznaczają oboją płeć.