of grammatical terms online
dzielenie wyrazów
Quotations
[...] W gramatyce, gdzie chodzi o odróżnienie temátów od końcówek lub piérwiástków od pogłosów i spójek, nie możná się trzymać zásady zgłoskowaniá; tam trzeba w dzieleniu wyrazów na cząstki składowe trzymać się jinnéj zásady od téj, o któréjśmy mówili w powyższym paragrafie.
Co się tyczy dzielenia wyrazów polskich, następujące prawidła pamiętać należy: 1. Wyrazów jednozgłoskowych nigdy i pod żadnym warunkiem dzielić nie można, np. wzgląd, most, kark, pan, piec, pies, gęś, stół itd. 2. Wyrazy złożone tj. mające więcej niż jedną zgłoskę dzielą się tam, gdzie się jedna zgłoska kończy a druga zaczyna, np. nad-mie-nić, przy-lgnąć, wez-bra-ny, pod-u-czyć się, przy-spo-rzyć. [...]
Zasady dzielenia wyrazów na zgłoski. Pięć jest zasad rozdzielania wyrazów na zgłoski. [...] Jeżeli między dwiema samogłoskami jest zbieg kilku spółgłosek, natenczas spółgłoski te, rozdzielają się np. kaf-tan, chust-ka.
W sprawie dzielenia wyrazów zawiera memoryał p. Karłowicza następującą uwagę: "Prawdziwie naukową podstawą dzielenia wyrazów byłoby zaniedbane dotychczas uwzględnienie w tym razie pni i osnów. Jeżeli trzeba np. przenieść cisnąć, to najracyonalniejby było oddzielić pień od przyrostków i dzielić: cis-nąć, ale nie ci-snąć; wszakże prawidła tego bezwzględnie polecać nie można, bo któżby np. chciał pisać wróc-ić, coby zbyt niezgodnem było z tradycyą".
§ 437. Dzielenie wyrazów na części i ich przenoszenie. Wyrazy jednozgłoskowe nie rozdzielają się wcale na części ani w wymawianiu, ani w piśmie; to też takie wyrazy, jak np. przed, wśród, zgrzyt, chrzęst, sprzęt, chrząszcz, zwrot, i t. p. można przenieść z jednego wiersza na drugi tylko w całości.
Dzielenie wyrazów. Wyrazy jednozgłoskowe nie rozdzielają się. [...] Wyrazy dwu i więcej zgłoskowe rozdzielają się na części zgodne z wymawianiem, zatrzymując się na samogłoskach i nie zwracając uwagi na znaczenie tych części; np.: gło-wa, gło-sy, pra-wo, wo-zić, wó-zek, za-ba-wa, o-ko-li-ca...
Dzielenie (przenoszenie) wyrazów odbywa się I Wedle zasady etymologicznej.
Jeżeli w miejscu dzielenia wypada grupa dwóch lub więcej spółgłosek, to: a) przenosimy całą grupę [...]