terminów gramatycznych online
asocjacja
Geneza: śrdw.-łac. associatio 'towarzyszenie'
- Asymilacja morfologiczna, semazjologiczno-morfologiczna i semazjologiczna: BdC/1915
- Dane fonetyczne do charakterystyki psychologicznej: BdC/1915
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Koniugacja (Końcowki osobowe, System koniugacyjny...Aoryst. Imperfekt ... Strona bierna. Inne formy złożone): Łoś III/1927
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, t. 1: A-G: SW/1900-1927
- Słownik, tom I (A-C): Dor/1958–1969
Asocjacja, czyli skojarzenie, polega na takim wzajemnym powiązaniu dwóch (lub kilku) zjawisk psychicznych, w którym pojawienie się w świadomości człowieka jednego z nich powoduje pojawienie się drugiego (lub pozostałych). Na tym mechanizmie opiera się jedna z tradycyjnych technik badawczych psychologii języka (dziś też psycholingwistyki) – test a. wyrazów, np. osobie badanej mówi się jakiś wyraz i żąda, by szybko wymieniła inny, jaki jej w danej chwili przyszedł na myśl. Odpowiedzi na wyraz-podnietę są u różnych ludzi mówiących tym samym językiem na ogół podobne.
Cytaty
Asocjacja, i [...] 2. fil. kojarzenie, skojarzenie, akt kojarzenia.
Obok zaś jednogatunkowych elementów prostych i złożonych mamy kojarzenia elementów różnogatunkowych: kojarzenia (asocjacje) wyobrażeń ściśle językowych z wyobrażeniami pozajęzykowemi; kojarzenia wyobrażeń wymawianiowo-słuchowych z wyobrażeniami semazjologicznemi i morfologicznemi; wszelkiego rodzaju fonetyzacje, semazjologizacje i morfologizacje.
Asocjacja jest stałym procesem, właściwym wszelkiemu myśleniu wogóle, a myśleniu językowemu w szczególności. Z pojęcia «asocjacji form» nie wynika samo przez się pojęcie właściwych t.zw. «etymologji ludowej» i «analogji» zmian w układzie elementów semazjologicznych, morfologicznych i fonetycznych (wymawianiowo-słuchowych) nasemazjologizowanych i namorfologizowanych.
[...] Asocjacja czyli kojarzenie wyobrażeń przez podobieństwo, t.j. na zasadzie wspólności pewnych cech, jednoczących pojedyncze okazy myślenia językowego w grupy uorganizowane i usystematyzowane, a raczej organizujące się i systematyzujące się.
Wskutek tego działają zjawiska i prawa kojarzenia (asocjacji) wyobrażeń, odbywające się między elementami (cechami) t. j. składnikami wyobrażeń głoskowych, bo to jest właśnie rezultat i objaw ich współżycia, zawarunkowany i stojący w związku z zasadniczą ich istotą, to jest ich złożonością, i płynnością; wynikiem zaś tego są przesunięcia ich składu, zmiany ich wyobrażeń. Możemy zatem mówić o rozwoju czyli zmianach szczegółowozależnych.
W zabytkach znajdujemy też szczególną pisownię bezokoliczników na -dź w tych czasownikach, których praes. kończy się na -dę. Najdawniej, bo już na zaraniu XV lub w końcu XIV w. zachodzi to w inf. idź ( = ić) w Żywocie Błażeja a potem w BZ. [...] pod wpływem asocjacji z najdę. Uświęcił to swą powagą Kopczyński, a za nim poszedł Jan Śniadecki i niektórzy inni pisarze pierwszej ćwierci XIX wieku.
Asocjacja, p. kojarzenie wyobrażeń.
Kojarzenie wyobrażeń, asocjacja — połączenie wyobrażeń; może się ono odbywać na podstawie styczności w czasie i przestrzeni lub na podstawie związku przyczynowego.
Asocjacja ż I, lm D. -cji a. -cyj 1. «in. kojarzenie; związek między przedstawieniami, polegający na tym, że przypomnienie lub uświadomienie sobie jednego z przedstawień przywołuje na myśl i drugie». Dziecko spostrzega pewne przedmioty i słyszy równocześnie nazwy tych przedmiotów, wymawiane przez osoby z otoczenia. Na tej właśnie podstawie tworzy się u dziecka [...] asocjacja między wyobrażeniem przedmiotu a jego nazwą. BALEY Psych. 148. <śrdw.-łc. associatio = towarzyszenie>.