zjawisko językowe

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Trz/1865
• Łoś II/1925
• Gaert/1927
• Łoś III/1927
• Dor/1958–1969

[Zygmunt Sawczyński] [Zygmunt Sawczyński] Wszelako postęp nauki ścisłéj poszedł tymczasem daléj, wytykając gramatyce umiejętnéj rozleglejsze pole i granice. Do części gramatyki dawniéj obrabianych, jako to: do nauki o formach i odmianach gramatycznych, nazwanéj niegdyś niewłaściwie etymologią, do nauki o zdaniu czyli tak zwanéj składni, dodał postęp na polu badań językowych części nowe, dotąd z pomyślnym skutkiem uprawiane, jako to głosownią i etymologią w ścisłém znaczeniu słowa. Ścisła bowiem umiejętna gramatyka, jako nauka o języku, a nie ucząca mówić jakim językiem; jako pojmowanie i wyjaśnianie zjawisk językowych celem zbadania żywego organizmu językowego, znacznie różni się od tego, co dotychczas miano u nas najczęściéj za ostateczny cel badań gramatycznych.

Jest to zjawisko datujące się z okresu prasłowiańskiego, kiedy odróżniano użycie przymiotnika jako przydawki od jego użycia jako orzecznika: dobrъ ji otьcь — le bon pere, otьcь jestь dobrъ — (le) pere est bon.

Tym sposobem zaszło tu mieszanie tematów w deklinacji tego tylko rzeczownika na -ciel (niema tego mieszania w deklinacji rzeczowników : zbawiciel, nauczyciel i innych na -ciel). Nadto również to samo zjawisko postrzegamy w deklinacji imion: kmieć, łokieć, paznogieć.

Wreszcie w najnowszych czasach coraz powszechniej używa się nazwy: nauka o języku. Rozpowszechnienie jej pochodzi z dwu źródeł. [...] Po wtóre, ponieważ gramatyka naukowa miała na celu wysnuwanie tylko ogólnych praw, z chwilą kiedy zaczęto odczuwać potrzebę badania zjawisk językowych u poszczególnych jednostek, zastosowano nazwę ogólniejszą, obejmującą cały zakres badań, którego przedmiotem jest mowa.

Zjawisko n II «to, co zaszło, wydarzyło się, przejawiło się, ukazało się; fakt, zdarzenie»: [...] W mowie Kaszubów spotkać można cały szereg zjawisk językowych, obecnie tylko jej właściwych. POPŁ. szkice 318.