terminów gramatycznych online
osoba pierwsza
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Cytaty
W kończeniach małej liczby, pierwszej osoby słowa z poprzedzającą zgodnobrzmiącą mają zawsze У.
Osób jest trzy: Pierwsza, пишу piszę, пишемъ piszemy; Wtora, пишешь piszesz, пишете piszecie; Trzecia, пишетъ pisze, пишутъ piszą.
Osob jest trzy w liczbie pojedyńczej, i trzy w mnogiej. Pierwsza osoba która mówi; (ja) znam, (my) znamy (5). Druga do której się mówi; (ty) znasz, (wy) znacie. Trzecia osoba lub rzecz o której się mówi; (on, ona, ono) zna, (oni, ony) znają.
Częstokroć nie dodaje się y w zakończeniu my, osoby pierwszej liczby mnogiej Słów niedokonanych i dokonanych, np. bijem, podbijem, robim, zrobim.
[...] wyraża się znamy, wiemy, i t. d. gdyż inaczej, nie byłoby różnicy między osobą 1szą liczby pojedyńczej, a 1szą liczby mnogiej.
TRYB ROZKAZUJĄCY Znaczy rozkazowanie, proszenie, lub napominanie. [...] Bez nalegania. Pierwszej osoby nie ma Bądź (ty) (znany, a, e [...] Z naleganiem. [...] Bądźże znany i t. d. Niechże będzie znany.
Te dwa zaimki są tylko nazwami osoby mówiącej piérwszą zwanéj i osoby drugiéj, to jest téj, do któréj się mówi bez względu na płeć osób, ale z względem na ilość czyli liczbę [...].
1sza osoba, która mówi, zastępuje się zaimkiem: ja, my.
Os. 1.
[…] Orzeczenie ma trzy osoby: osoba pierwsza, gdy orzeczenie przypisujemy osobie mówiącéj; osoba druga, gdy orzeczenie przypisujemy osobie do któréj się mówi; osoba trzecia, gdy orzeczenie przypisujemy osobie lub przedmiotowi ubocznemu, o którym się mówi [...].
Ponieważ mamy trzy osoby (ja, ty, on) i dwie liczby (liczbę pojed. i mnogą), rozróżniamy zatem w odmianie czasownika trzy osoby i dwie liczby.
Osoba pierwsza: (ja) piszę, czytam, widziałem;
osoba druga: (ty) piszesz, czytasz, widziałeś;
osoba trzecia: (on) pisze, czyta, widział.
Końcówki czasu teraźniejszego są zatem następujące:
Liczba pojedyncza, osoba I m albo ę (ję),
[Liczba pojedyncza, osoba] II sz [albo] esz (jesz),
[Liczba pojedyncza, osoba] III ― [albo] e (je), [...].
Strona czynna. Tryb orzekający. Czas teraźniejszy: l. poj. 1 osoba: piszę, 2 osoba: pisz-esz, 3 osoba: pisze [...]
Strona czynna. Tryb orzekający. [...] Tryb przypuszczający [...] Tryb rozkazujący. 1 osob. -, piszmy, 2 osob. pisz, piszcie, 3 osob. niech pisze, niech piszą.
Osoba pierwsza, która mówi:
Liczba pojedyncza: eu (ja) | Liczba mnoga: nós (my) [...].