Historical dictionary
of grammatical terms online

osoba pierwsza

Language: polski
EJO 1999, 414 Contemporary definition

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Quotations

Ja namiástek zámierzony, rodzáju wszelkiego, liczby jednej, wyobráżenia prostego, osoby pierwszej, spadku miánującego, ktory się skłánia ták. Ja mojego mię ode mnie.

EGo pronomen finitum, generis omnis, numeri singularis, figurae simplicis, personae primae, casus nominativi, quod declinabitur sic. Ego mei vel mis mihi me à me.

Osób przyrodzęnié uformowáło trzy [...]. Piérwszą zowie káżdy sam siebie, náp. robię, robięmy [...]. Drugą osobę zowięmy ty i wy. Trzecią, ón i óni [...] óna óné.

Głoska ę pisze się:

1) W pierwszej osobie we wszystkich formach czasowania; wyjąwszy pierwszą formę, np. daję, piszę; (w 3ciej osobie pisze się e, np. daje, pisze.)

1wsza i 2ga osoba l.m. formuje się zawsze z drugiej trybu rozk., np. znaj, znajmy, znajcie; ciągnij, ciągnijmy, ciągnijcie, i t. d.

Kiedy pierwsza Osoba kończy się na e, [...] w Zapytaniu [...] trzeba [...] owemu e akcent przydać, na przykład; je parle mówię, parlé je? czy mówię?

1-sza osoba liczby mnogiej ma zakończenie m i my (stsł. ).

Forma osoby 1-ej jeśm powstała ze starszej jeśm' = jeś-m'ĭ (stsł. jesmь).

Zaimki osobowe (pronomes pessoaes) są: eu ja, tu ty, elle on, ella ona, nós my, vos wy, elles oni, ellas one. Przypadkowanie ich jest następujące:

1-sza osoba.

Liczba pojedyncza. Liczba mnoga. [...].

Zaimek zwrotny. Formy grzeczności.

Polskie się nazywa się zaimkiem zwrotnym (pronome reflexivo, x – ks). W języku portugalskim tłomaczy się przez se, jeżeli się zwraca do trzeciej osoby; ale gdy się zwraca do osoby pierwszej lub drugiej, tłomaczy się zaimkami osobowemi me, te, nos, vos; na prz.:

on się umył — elle se lavou, ona się umyła — ella se lavou, [...], ale: ja się umyłem — eu me lavei, ty się umyłeś — tu te lavaste, [...].

Osoba pierwsza, druga i trzecia.

Osoba pierwsza, która mówi:

Liczba pojedyncza: eu (ja) | Liczba mnoga: nós (my) [...].