Historical dictionary
of grammatical terms online

osoba trzecia

Language: polski
EJO 1999, 414 Contemporary definition

Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.

Quotations

Pioüere Deszcz pádáć, Impersonale Neutrum, tylko ma trzecią osobę w máłej liczbie, we wszystkich osobách, i czásách [...].

Godniejsza jest pierwsza osobá, niż wtora, wtora niż trzecia.

Na przykład Ja w Polskim języku znaczy pierwszą Osobę: w Niemieckim: tak Ich, w Polskim znaczy trzecią osobę w wielorakiej liczbie, w Niemieckim znaczy pierwszą Osobę w liczbie szczegulnej.

Th. [...] W trzeciéj osobie słów liczby pojedyńczéj brzmi jak z np. he loveth kochá hi lowz lecz téraz pisze się tu s miasto th.

Personae sunt tres, osob jest trzy, prima ùt ego, pierwsza jako ja, nos, my, secunda, wtora, ut tu, jako ty, vos, wy, tertia, trzecia, út ille, jako on, ùt illi, jako oni [...].

3cia osoba, o któréj się mówi, zastępuje się zaimkiem: on, ona, ono, oni, one.

Trzecią osobę wyraża także każdy Rzeczowniki; np. on albo człowiek myśli.

Jednak radzę trzymać się lepiej tych wzorów powyższych tj. czasu teraźniejszego i dokonawczego przyszłego, osoby trzeciej z liczby pojedynczej; te wykazują bowiem dokładniej różnicę prawideł.

Mówiąc o kuzynku swoim (który względem ciebie jest tu osobą 3-cią) powiesz: czyta.

Ta osoba, która przemawia do drugich, zowie się piérwszą.

Ta osoba, do któréj przemawiamy, zowie się drugą.

Ta osoba, o któréj mówimy, zowie się [osobą] trzecią.

3. ,, [osoba]: jest

Zaimek osobisty 3-éj osoby.

W dalszych atoli przypadkach przybiera zaimek: co, stowny przypadek od zaimka trzeciéj osoby (on, ona, ono).

Czasowniki (słowa) odmieniają się przez osoby i liczby; np. liczba pojedyncza 1-a osoba pracuję, 2-a osoba: pracujesz; 3-a osoba: pracuje.

L. pojed.

Osoba 3. jest

[W l. pojed. osoba] 3-a [ma końcówkę] -- (piérwotnie -t, które utrzymało się jedynie w formie jest, zresztą znikło).

Czas teraźniejszy lub przyszły dokonany.

(podstawą, odmiany tych czasów jest temat, (występujący w trzeciéj osobie liczby pojedynczéj) — do którego dodajemy końcówki osobowe).

Gdzie zaś 3-cia osoba licz. pojedyńczéj ma: e, tam téż piszemy i liczbę, mnogą przez e.

Osoba trzecia, o której mówimy:

Liczba pojedyncza:

elle, ella - on, ona [...].