of grammatical terms online
osoba trzecia
Osoba. Kategoria gramatyczna o funkcji wskazującej (deiktycznej), jeden z podstawowych środków jęz. aktualizacji wypowiedzenia. [...] Pierwsza os. identyfikuje partycypanta zdarzenia z mówiącym, druga - ze słuchaczem, trzecia - wskazuje, iż partycypant zdarzenia nie jest identyczny z żadnym z uczestników aktu porozumiewania się językowego.
Quotations
Personae sunt tres, osob jest trzy, prima ùt ego, pierwsza jako ja, nos, my, secunda, wtora, ut tu, jako ty, vos, wy, tertia, trzecia, út ille, jako on, ùt illi, jako oni [...].
Osob jest trzy w liczbie pojedyńczej, i trzy w mnogiej. Pierwsza osoba która mówi; (ja) znam, (my) znamy (5). Druga do której się mówi; (ty) znasz, (wy) znacie. Trzecia osoba lub rzecz o której się mówi; (on, ona, ono) zna, (oni, ony) znają.
By samo, lub z innemi spojnikami kładzie się [...] a to do osoby 3ciej liczby pojedyńczej lub mnogiej, stosownie do rodzajów, liczb i osob, dodając Przyrostki słowowe, m, ś, śmy, ście, co wszystko kształtuje Tryb Warunkowy, Łączący, i Życzący.
Kiedy człowiek zaczął mieć potrzebę mówienia i o nieobecnych osobach lub przedmiotach oraz przywykać od oderwanych wyobrażeń, utworzył nowy zaimek osobisty trzecią osobę: on. A że w nieobecnych potrzeba było dla wyrazistości oznaczyć: czy to był mężczyzna, czy niewiasta, czy wreszcie niemowlę, dziécię? przeto naprowadziło to na odróżnienie rodzajów i w tym zaimku. I stąd powstały w naszym języku trzy rodzaje męzki on dawniéj ony, żeński ona, nijaki ono.
Zaimki osobowe są te, które oznaczają osoby. Takiemi są: Ja, ty, on. Ja oznacza osobę, która mówi, ty osobę do któréj się mówi, on osobę, o któréj się mówi. Ja nazywamy osobę piérwszą, ty osobę drugą, on osobę trzecią.
[…] Orzeczenie ma trzy osoby: osoba pierwsza, gdy orzeczenie przypisujemy osobie mówiącéj; osoba druga, gdy orzeczenie przypisujemy osobie do któréj się mówi; osoba trzecia, gdy orzeczenie przypisujemy osobie lub przedmiotowi ubocznemu, o którym się mówi [...].
[…] Wyrażenia bierne obcych języków rozmaicie oddajemy. I tak […] albo je na czynne przerabiamy […]. Albo używamy imiesłowu biernego na ny, ty ze słowem być, bywać, zostać […]. Albo przez użycie słowa zaimkowego w trzeciéj osobie liczbie pojedyńczéj albo mnogiéj [...]. Albo używając słowa nieosobiście w czasie teraźniejszym i przeszłym w trzeciéj osobie liczby mnogiéj, a w czasie przeszłym imiesłowu biernego rodzaju nijakiego liczby pojedyńczéj na no, to z biernikiem zaimka lub istotnika [...].
Strona czynna. Tryb orzekający. Czas teraźniejszy: l poj. 1 osoba: piszę, 2 osoba: pisz-esz, 3 osoba: pisze [...]
Strona czynna. Tryb orzekający. [...] Tryb przypuszczający [...] Tryb rozkazujący. 1 osob. -, piszmy, 2 osob. pisz, piszcie, 3 osob. niech pisze, niech piszą.
Osoba trzecia, o której mówimy:
Liczba pojedyncza:
elle, ella - on, ona [...].
Osoba trzecia nazywa czynność (stan) tego lub tych, o którym lub o których mówiący powiada, np. pisze, leży, piszą, chorują.