Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czynosłowo

Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)
  • III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
  • O czynosłowie: Nał/1774
  • O częściach mowy: Nał/1774
  • O ucześnistwie: Nał/1774
Definicja współczesna

Czasownik

Cytaty

P. Wiele jest we francuskim takowych Części Mowy? O. Dziewięć: Imie le Nom; Artykuł l'Article; Zaimek le Pronom; Czynosłowo le Verbe, Uczestnistwo le Participe, Przysłowek l'Adverbe, Przekładka la Préposition, Złączka la Conjonction, Zawołanie l'Interjection.

Czynosłowo wyraża Sądzenie nasze, to jest wyraża to działanie Umysłu ktorym on łączy dwa Jestot Wzory. [...] Jeszcze ma znaczyć insze ruszenia naszej Duszy, jako to: żądać, prosić, kazać, pojmować, rozumieć i t. d.

P. Jakże tedy Czynosłowa wyrażają Przeczenie? O. W Polskim przez słowka nie, nigdy, żaden, ktore się do Czynosłowa przydają. We Francuskim przez Słowka także Przeczące ne - pas, ne - point, i t. d.

P. W czym się tedy Ucześnictwo rożni od Czynosłowa?

O.. Że Ucześnictwo wyraża przymiot Czynosłowa: nic nie twierdząc, i nie znacząc żadnych Osob.

Najlepsze jednak świadectwo spopularyzowania się już rodzimej terminologii gramatycznej, i to po szkołach, daje konsekwentnie ją stosująca gramatyka francuszczyzny S. Nałęcz-Moszczeńskiego [...].

Nomen substantivum proprium — imię, miano jestotne [...], verbum — czynosłowo, adverbium numeri — przysłówek liczbiany; praepositio — przekładka, coniunctio — złączka, interiectio — (za)wołanie.