of grammatical terms online
prawidło
Quotations
Hic Canon Sposob/ práwidłá.
Wiśniewska 1998, 65: Gramatyka. W podręczniku znajdujemy terminy: czas 122, ćcionka (litera) 121, droga (methodus) 151, dwugłośnik (dyphtongus) 127, imię 141, głośnik (vocalis) 310, kropka, punkt 127, odmiana (paradigma) 194, osoba 141, oznaczenie 193, postać, wid (species) 84, prawidła (canon) 143, przedłogi (praepositio) 185, przymiot, przypadek (accidens) 175, rod, rodzaj (genus) 172, słowo (dictio) 144, sposob, prawidło (canon) 184, wspułgłośnik (consonans) 310, zbieranka, złoż (sylaba) B 147.
Appendix, inaczej, Auctarium, Corollarium, Mantissa. Pol. Przydatek. Regula. Reguła. Prawidło. Ustawa. Scholion. Wykład. Exceptio. Wyłączenie. Annotatio, Nota, Notula. Przypis. Przypisek etc.
Dla zrozumiałości łatwiejszej mówimy grów, a nie: gier, jak podług, wyżej nadmienionego powszechnego prawidła formowania 2go przyp. l.m. bydź powinno by.
Prawidło, regula.
Wziąłem ja w mojej Grammatyce prawidła samego polskiego języka, bez łacińskiego; nie podzieliłem je na trzy tomiki i klassy, lecz jednym zawarłem.
Regula. Prawidło.
Któreż bowiem jest prawidło bez wyjątku?
Ztąd w pisowni naszéj wypływa główna zasada i stałe prawidło: że głoska i pisze się w dwojakim kształcie, według tego, jak od poprzedniéj spływającéj na nią spółgłoski miękkiéj lub twardéj, ton cieńszy i, albo téż grubszy y otrzymuje. Pomnąc, że drugie to brzmienie grubsze żadnego w języku naszym oddzielnego nie czyni wyrazu, żadnéj oddzielnéj syllaby, żadnego téż ani wyrazu, ani syllaby nie zaczyna [...]
16.Na pytanie: kiedy? którego dnia, miesiąca, roku? odpowiadamy przyp. 2gim np. Kiedy byłeś? odp. dnia wczorajszego, 26 Marca, r. b. Od tego prawidła wyjmują się następujące wyrażenia, i na pytanie: Kiedy?; często odpowiadamy z przyimkiem, np. w tym czasie, w tę niedzielę, (albo) tego czasu, téj niedzieli [...].
Ludzie piérwéj używali wyrazów głosowych, charakterów piśmiennych i znaków migowych, niźli ustanowili ścisłe prawidła językowe.
Głosownia .... Część gramatyki, zawierająca prawidła pod względem brzmienia wyrazów.
Mownia .... Część grammatyki zawierająca prawidła, ze względu na treść mowy.
Tym sposobem w miarę tego jak gramatyka Kopczyńskiego rozpowszechniała się, jako podręcznik w szkołach obowiązujący, i sztuczny przepis odróżniania rodzajów za pomocą zakończeń ym i ém rozszerzał się wśród piszących i nabierał znaczenia prawidła ortograficznego. Pozostaje on do dziś prawidłem sztucznym, zjawiskiem odosobnionym, w żadnym języku niespotykanym.
Najstarszą nazwą jest gramatyka. Nazwa ta była długie wieki stosowana do nauki, której zadaniem było gromadzenie prawideł poprawnego mówienia i pisania.