Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zakończenie osobowe

Język: polski

Cytaty

[...] Powiedzieliśmy wyżéj […], że słowa polskie w czasie przeszłym odmieniają się przez rodzaje; pamiętajmyż więc, że rodzaj żeński i nijaki, podobnie jak w przymiotnikach […], przerabiają się z rodzaju męskiego, tym sposobem, że osobie 3ciéj na r. ż. dodaje się na końcu a, a na rodzaj nijaki o, które to głoski we wszystkich innych osobach obydwóch liczb, zakończenie osobowe poprzedzają, np. był, była, było [...].

W niém się zawiera własność przyznawana przedmiotowi zdania i łącznik, którym jest osobowe tegoż słowa zakończenie.

Zgoda w rodzaju ma także miejsce w czasach złożonych z przeszłego, tudzież w przymiotnikach, które z powodu przydanych zakończeń osobowych, biorą się za słowo, np. powinienem, powinnam i t. d.

Zdania z niepewnością wyrażone, które możnaby nazwać przypuszczalnemi (предположительныя предложенiя), tém się tylko różnią od opowiadających czyli twierdzących z pewnością, że spójnik by do ich składu wchodzący, może się w polskim języku odłączać od słowa razem z jego osobowém zakończeniem i przydawać do innego wyrazu przed słowem będącego. Np. Napisałbym, albo jabym napisał.

§ 40. Zakończenia osobowe -em, -eś w formach złożonych takich, jak czytał-em, słuchał-eś, i t. p., akcent wyrazu przesuwają ku końcowi o jedną zgłoskę.