Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

kanał nosa

Hasło w cytatach: kanał nosowy
Język: polski
Dział: Fonetyka (współcześnie)
  • Część I. O głoskach: Mucz/1825
  • Nauka o głoskach: Łaz/1861
  • O samogłoskach. O znamionach nad samogłoskami (J. Mroziński): Rozp/1830

Cytaty

O głoskach podniebiennych. 1. Liter podniebiennych głosowych mamy pięć d, ł, n, r, t. Z tych wszystkich głosek litera ł, jest najłatwiéjsza do zmiękczenia […]. 2. Głoski d, n, t, wyrabiają się wszystkie prawie jednakowém poruszeniem języka; z tą tylko różnicą, że wymawiając głoskę d silniéj dech pędzimy aniżeli przy wymówieniu t, a dla oddania n przyłożywszy język do podniebienia, dech pędzimy w kanał nosowy. Jednakże mimo to n, może spływać na samogłoskę cieńszą i; głoski zaś d, t, zwykle opierają się na grubéj samogłosce y. Jeżeli zaś głoski te spływają na cieńszą samogłoskę i, natenczas tworzy się brzmienie syczące.

Samogłoski nosowe, przy których wyrabianiu część powietrza w kanał nosa pędzimy, dzielą się na grubszą ą i cieńszą ę.

Przy wyrabianiu spółgłosek nosowych m, n, opór czyniony wydobywającemu się powietrzu nie może także zmienić ich brzmienia; bo chociaż dla wyrobienia ich, kanał ust zapiéramy, lecz zato otwiéramy kanał nosa.

Gdy po ę, ą następuje ł; podnosząc język ku podniebieniu, zasłaniamy kanał nosowy, przez który by te samogłoski przepuścić trzeba, dlatego wymawiamy je i w tym razie prawie jak e, o, np. wziął, wzięła.