terminów gramatycznych online
maskulinizacja
- Słownik, tom IV (L-Nić): Dor/1958–1969
- Wpływ właściwości myślenia językowego polskiego na psychikę wogóle: BdC/1915
Cytaty
Seksualizacja (upłciowienie), maskulinizacja (usamczenie) i wirylizacja (umęszczyźnienie) myślenia językowego polskiego, jako jeden z najdonioślejszych skutków animizacji.
Wszystkim myśleniom językowym arjoeuropejskim (oprócz ormiańskiego, o ile jest ono arjoeuropejskim) właściwa jest seksualizacja (upłciowienie) wyobrażeń językowych, z przewagą wyobrażenia samczości czyli z maskulinizacją (z usamczeniem). W polskim zaś myśleniu językowym obok maskulinizacji wybujała także wirylizacja (umęszczyźnienie).
Dzięki przypadkowości historycznej, maskulinizację myślenia językowego polskiego podtrzymują także stosunki morfologiczne. Oto znakomitej większości rzeczowników masc. właściwa jest N.s. morfema syntaktyczna czyli końcówka «zero» (wilk, baran, człowiek, syn...), tak że N.s., co do ilości elementów fonetycznych (wymawianiowo-słuchowych), równa się tu zwykle pniowi (tematowi). Koegzystencja choćby takich form jak kum | kuma, naprowadza na myśl, że kuma «pochodzi od» kum. [...] Podtrzymuje to fikcję, że maskulinizacja jest źródłem innych rodzajów, a fikcja ta harmonizuje z podaniami semickiemi i innemi o «stworzeniu z niczego», o żebrze Adama itp.
Maskulinizacja stopniowa myślenia językowego objawiła się między innemi w zamianie dawnej formy dualis liczebnika 2 w neutr. dwie (= fem.) przez dwa (= masc.). Dawniej dwie oknie, dwie poli, dziś dwa okna, dwa pola.
Maskulinizacja ż I blm [...] 2. jęz. «nadawanie formy męskiej rzeczownikowi o odmiennym rodzaju gramatycznym»: Nie wzbudza większych zastrzeżeń [w wielkopolskiej pieśni ludowej] wyraz dziewuch zam[iast] dziewucha: maskulinizacja tego rzeczownika zaciera zwykły mu odcień zgrubiałości i wysuwa na jego miejsce ton pieszczotliwy. Jęz. Pol. 1936, s. 146.