Historical dictionary
of grammatical terms online

przymiotnik

Language: polski
EJO 1999, 475 Contemporary definition

Leksem o prymarnej funkcji członu zależnego grupy imiennej, semantycznie interpretowanej jako funkcja określenia rzeczownika (funkcja atrybutywna).

Quotations

W szeregu wyrazów odmiennych piérwsze jest Imie, którém nazywamy rzeczy lub ich przymioty. Imie jest więc nazwisko rzeczy, lub jéj przymiotu. Imiona tedy stąd się zowią, jedne rzeczownemi czyli Rzeczownikami, drugie przymiotnemi czyli Przymiotnikami [...]. Cecha imion przymiotnych jest, że odpowiadają na pytanie: jaki? jaka? jakie?.

Jako w naturze i myśli naszéj przymioty złączone są z rzeczami, tak w języku naszym dla wydania tegoż związku, przymiotniki zgadzają się z rzeczownikami w rodzaju, liczbie i przypadku.

[...] Zakończenia czasowe czyli słowne dwóch piérwszych osób l. p. eś, em, i dwóch mnogiéj ście, śmy, mogą się od słów odrywać, i łączyć z zaimkiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem, spójnikiem lub przysłówkiem. Sposób ten łączenia tych zakończeń z innemi wyrazami, nazywa się Przekładnią, w któréj następujące przestrogi zachować należy. a) Jeżeli poprzedzający wyraz, do którego się zakończenie słowa przenosi, kończy się na samogłoskę, natenczas zakończenie czasowe traci swoję samogłoskę e [...] b) Przekładnia ta, koniecznie użyta być musi wtenczas, kiedy przed słowem stoi spójnik by, lub inne z niego złożone [...].

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Br/1848, p. 73 Definition

Przymiotnik jest to wyraz, który oznacza przymiot lub własność rzeczownika [...].

Zakończenie przymiotników zmienia się podług rodzaju, spadku i liczby rzeczownika, do którego się odnoszą. Podobnie więc jak rzeczowniki, mają przymiotniki ale tylko w l. p. trzy rodzaje: Męski z zakończeniem na i albo y, żeński z końcową samogłoską a, nijaki zakończony na e; w l. m. mają dwa wzory nierodzajowe. Mają także równie jak rzeczowniki dwie liczby i w każdéj po siedm spadków.

Przymiotnik jest słowem, które wyraża przymiot lub właściwość przedmiotu; np. wieczny Bóg, ogromne słońce, rozumny człowiek.

Najłatwiéj poznać Przymiotniki po tém, że odpowiadają na pytanie jaki? jaka? jakie? a Rzeczownikiem połączone; np. jaki uczeń? pilny uczeń. Jaka matka? troskliwa matka. Jakie pióro? Twarde pióro.

Przymiotniki służą do okréślania właściwości Rzeczowników, a zatém przy nich się znajdują, lub do nich się odnoszą; np. Rozumny człowiek powinien być i cnotliwy.

Następnie światło przewodniczące wiedzy człowieka, poprowadziło go do badania jestestw w ich kształtach i treści — do pojmowania właściwości, czyli przymiotów każdego,—wskazywało mu, jakie ony są, dla czego są, i nazywało przymioty wedle rodzaju istotników. A to jest druga doba w mowie, a miano tych nazwań jest przymiotnikiem, (Nomen adjectivum).

Przymiotniki podzielić można na dwa główne oddziały, na piérwotne: biały, czarny, i pochodne, to jest przerobione z istotników: drewniany, ojcoicski; ze sprawomianów: bierny, jadalny; z liczbowników: jedyny, drugi; z dosprawianów: wczorajszy, dzisiejszy, i z zamianków: twój, sam. Piérwsze przechodzą prawidłowo odmiany, drugie ulegają zboczeniom, o których w właściwém miéjscu uczyni się wzmianka.

Właściwnik .... Jedna z siedmiu części zdania, druga z porządku odpowiednia przymiotnikowi.

Przymiotniki oznaczające przymiot tychże wszystkich powyższych.

Trzecia część mowy. "Przymiotniki". Powszechne trzyrodzajowe i trzystopniowe, z przysłówkami takoż trzystopniowemi.

Przymiotnik Stary ra, re. Słowo cierpiętl. Starzec, rzeczownik także Starzec, jim. ze-Starzały ła, łe.

Prawideł przypadkowania rzeczow. i przymiot. mamy 16; zawierają 17,300 rzecz.

W zdaniach nad łacińkie, takoż niepotrzeba więcej określeń jako to: substantivum (domyślaj się nomen) jimie osoby lub rzecz, adjectivum przymiotnik; praedicatum omównik; adpositio (po gr. epitet) dopełniacz czyli załącznik.

Przymiotnik albo imię przymiotne jest to wyraz, oznaczający przymiot i wogóle właściwości przedmiotu; np. człowiek pracowity, zwierz dziki, ptak leśny, dar królewski, domy miejskie, zabudowania gospodarskie; drzwi drewniane, schody kamienne, umysł szlachetny, i t.p.

Przymiotniki odnoszą się zwykle do rzeczowników i służą do bliższego ich określenia. To też w odmianach swoich stosują się one do tych rzeczowników, czyli, jak się zwykle mówi: przymiotnik zgadza się ze swoim rzeczownikiem w rodzaju, liczbie i przypadku.

Lor/1907, p. 3 Definition

Wyrazy, które powiadają, jakiem co jest, nazywamy przymiotnikami, na prz .: wysoki, niski, tłusty, chudy, drogi, tani, piękna, brzydka, czarne, białe i t. d.

Przymiotniki (adjectivos) powiadają, jaka jest osoba lub rzecz, na prz.: alto (wysoki), baixo (niski), bom (dobry), boa (dobra), [...].

Przymiotniki (adjectivos)

Przymiotniki są to wyrazy, które oznaczają przymioty osób lub rzeczy i służą do bliższego określenia rzeczowników.