Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zaimek względny

Język: polski
EJO 1999, 664 Definicja współczesna

Zaimek względny. Wyrażenie, które - wg ujęć tradycyjnych - kumuluje 2 funkcje: I. zespala zdanie względne z grupą imienną należącą formalnie do zdania głównego; 2. pełni funkcję składnika (części) zdania względnego, zastępując w nim grupę imienną, którą ono determinuje.

Cytaty

Zaimki są piąciu rodzajów [...] względnéthis, that, it, same, who, który która, które, what co który która które, which co, który, która, które these, those.

Mówiliśmy, iż Zaimki są osobisté, skazującé, względné, dzierżawczé, i bezokoliczné; obaczmy teraz ich użycie.

1) Dla wzmocnienia i podwyższenia stopnia w przysłówkach, dodaje się do stopnia wyższego i najwyższego zaimek względny rodzaju nijakiego, co […].

Zaimki od różnego swego znaczenia dzielą się na 1) osobiste, 2) dzierżawcze, 3) ukazujące, 4) pytające, 5) odpowiadające, 6) względne.

Zaimek względny zowie się tan, który sam przez się użyty być nie może; ale się do imion i zaimków jakiegokolwiek bądź gatunku i osoby odnosi; i przez to służy do połączenia myśli niepomieszczonych w jedném zdaniu.

Zaimek jaki, a, e, jeżeli używamy za zaimek względny, który, a, e, wtedy zgadza się z rzeczownikiem w rodzaju i liczbie, a w przypadku zaś stosuje się do rządu słowa, lub przyimka; np. człowiek, któremu mówiłem; książki, za jakieśmy zapłacili [...].

Zaimki względne są tak nazywane, że się ścigają do poprzedzającego imienia lub zaimka osobistego, który dla tego nazywa się ich poprzednikiem. Są one następujące: who, which, that, what i such as. Wyjąwszy who, który ma przypadek dzierżawczy i podmiotowy, żaden z nich nie odmienia się ani przez liczby, ani przez rodzaje, ani przez przypadki, które tworzą się za pomocą przyimków of i to.

Przypomnieć tu sobie należy cośmy powyżej [...] powiedzieli, że z pomiędzy zaimków względnych who wraz ze swoim przypadkiem dzierżawczym whose i podmiotowym whom używa się tylko mówiąc o ludziach kiedy zachodzi pytanie który, która lub którzy z pewnéj liczby; that o zwierzętach, rzeczach i ludziach; what tylko o rzeczach a w zapytaniach i wykrzyknieniach o osobach.

Czasem zaimek względny jest rządzony przez położony na końcu zdania przyimek, i taka składnia jest często używana w prozie i w potocznéj mowie i wynika z ducha języka angielskiego.

Zaimki względne, odnoszą się zawsze do rzeczownika albo innego zaimka poprzednio wymienionego.

Zaimki względne są takie, które wyrażają wzgląd na osobę lub rzecz, o której w poprzedzającem zdaniu była mowa, np. Bóg, który cały świat z niczego stworzył, jest wszechmocny. Ogród, po którym przechadzaliśmy się, jest prześliczny.

Zaimki względne (pronomes relativos) są: quem, który, która (jeżeli się mówi o osobie), que który, która, które (o osobach i rzeczach), qual jaki, który, quanto ile, cujo którego czyj-a-e. Na prz.: o homem a quem vi ― człowiek którego widziałem [...].