Historical dictionary
of grammatical terms online

stopień najwyższy

Language: polski
EJP 1991, 334 Contemporary definition

Stopniowanie. [...] Stopień najwyższy wskazuje na maksymalne natężenie cechy nazwanej przez przymiotnik (przysłówek): najmilszy, najsilniejszy, najbardziej zielony.

Quotations

On peut donner trois degréz à plusieurs noms [ad]iectifs; car nous pouvons considerer une chose en [elle] même, ou la comparer avec une autre, ou enfin [la] donner le suprême degré, ou un degré tout à fait s[u]perieur. Nous disons p. e. ce capitaine est vaillant. C[e] capitaine est plus vaillant, que l'autre. Ce capitain[e] est tres-vaillant: Dans le premier cas on appelle ce adiectif Positif, dans le second Comparatif, dans le troisieme Superlatif.

[...]

Można naznaczyć wielu adiectivom trzy stopnie, czyli gradus: albowiem możemy rzecz uważać, jak jest w sobie samej, albo ją z drugą rownać, albo nad inne wynieść lub dać jej stopień najwyższy, tak mowiemy: Ten Wodz waleczny. Ten wodz waleczniejszy niż inny. Ten wodz najwaleczniejszy. W pierwszym stopniu nazywa się adiectivum Positivum, w drugim Comparativum, w trzecim Superlativum.

[Przymiotniki u Anglików] [...] kończącé się na e dobierają głoskę r w stopniu wyższym, inné zgłoskę er, a zaś w stopniu nájwyższym piérwszé st drugié est np. brave waleczny braver, bravest; black czárny blacker, blackest.

Stopień nájwyższy ma po sobie of jeśli zaś to z czém się porównanie czyni, jest imieniem zbiorowém ma in np. He sings the best of us all, on nájlepiéj śpiéwa ze wszystkich nas. He is the most couragious soldier in the company, on jest nájodważniéjszym żołnierzem w chorągwi.

Uwaga. Stopniów jest 3, niski (positivus), wyższy (comparativus), [stopień] najwyższy (superlativus), np. pięknie, piękniej, najpiękniej; ciemno, ciemniej, najciemniej.

Stopień najwyższy formuje się zawsze przez dodanie syllaby naj do stopnia Wyższego, np. najpiękniej, najciemniej, najlepiej.

Porównywając wiele rzeczy, gdy jednéj przyznajemy piérwszeństwo nad wszystkie inne, używamy stopnia najwyższego, np. najuczeńszy, najdogodniejszy, najpracowitszy i t. p.

[…] W stopniu wyższym i nájwyższym naszych przysłówków należy również na podstawie starosłowiańskich form pisać wszędzie końcówkę ej przez jat […].

Porównywámy częstokroć osoby i rzeczy ze sobą pod względem przyznawanych jim przymiotów, których stopień może być większy w jednéj rzeczy od stopnia tego samego przymiotu w drugiéj rzeczy. Dlá tego gramatycy słusznie pod tym względem dzielą przymiotniki na trzy stopnie, które nazywają: równym (positivus), wyższym (comparativus) i najwyższym (superlativus) [...].

Stopień najwyższy wyraża największą ilość przymiotu w istocie jakiéj ze wszystkiemi porównanéj; urabia się z wyższego przez dodanie do niego na początku zgłoski naj […].

Stopień najwyższy urabia się od wyższego, dodając na początku zgłoskę naj […].

Mamy trzy stopnie.

  1. stopień równy: — pilny,

  2. stopień wyższy: — pilniejszy,

  3. stopień najwyższy: — najpilniejszy.

Stopień najwyższy kładzie się wtedy, kiedy wyrazić chcemy, że rzecz jakaś posiada przymiot swój w najwyższym stopniu między przedmiotami porównywanemi; do połączenia tych wyrazów mamy przyimki: z(ze) między, z pomiędzy.

Степеней три: [...] 3. Превосходная, najwyższy, означаетъ преимущество предмета въ какомъ-либо качествѣ или признак предъ всѣми другими подобными предметами, напр. Pan przyjąłeś na siebie obowiązek najważniejszy. To sukno jest najczarniejsze. Ten środek jest najlepszy.

Własność pewna może wyróżniać dany przedmiot z pośród wszystkich innych porównywalnych z nim przedmiotów i wtedy mówimy, że przedmiot ten posiada ów przymiot czyli własność w stopniu najwyższym.

Formy gramatyczne, służce do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.

Przymiotnik. Stopniowanie przymiotników. Stopniowanie względne i bezwzględne. Stopniowanie proste i opisowe. Stopień równy, wyższy i najwyższy.