Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopień najwyższy

Język: polski
EJP 1991, 334 Definicja współczesna

Stopniowanie. [...] Stopień najwyższy wskazuje na maksymalne natężenie cechy nazwanej przez przymiotnik (przysłówek): najmilszy, najsilniejszy, najbardziej zielony.

Cytaty

Stopień najwyższy używa się, skoro chcemy wymienić w jakim przedmiocie największą ilość przymiotu spomiędzy innych z nim porównanych, a do połączenia przedmiotów porównanych mamy Przyimki: z (ze), między, pomiędzy, spomiędzy; np. Władysław jest najpilniéjszy spomiędzy braci.

Stopień najwyższy robi się ze stopnia wyższego przez dodanie zrostka naj- na początku trzona.

Stopień najwyższy przyjmuje zrostek naj-, np. naj-piękniéj.

Własności czyli przymioty rzeczom przyzwoite lub służące, nie są im w jednakowéj doskonałości udzielone, ale podług różności rzeczy, różnie ucieniowane, to jest: udoskonalone lub upośledzone; stąd powstaje stopniowanie i stopnie [...]. Grammatycznych mamy w języku naszym tylko cztéry, te zowią się: równy, wyższy, najwyższy i przenajwyższy; np. święty, świętszy, najświętszy i przenajświętszy.

Gdy się doskonałość, lub niedoskonałość jakiego przymiotu jednéj rzeczy przenosi nad tenże przymiot wszystkich innych rzeczy w mowie będących, to jest gdy się jednę między wszystkiemi za najcelniéjszą lub za najlichszą wystawia, na tedy mówimy, że przymiotnik rzeczy najdoskonalszéj, lub najpodléjszéj, położony jest w stopniu najwyższym, np. ten dom jest najstarszy.

Stopień najwyższy formuje się od stopnia wyższego, dodając na początku każdego przymiotnika zgłoskę przedwyrazową: naj, po staremu nardzo często: , zresztą zachowuje się to wszystko, co się przy formowaniu stopnia wyższego dodało, wyrzuciło, lub zamieniło.

Stopień najwyższy nareszcie pokazuje, że między wszystkiemi rzeczami, jakie porównywamy z sobą, jedna posiada przymiot najwybitniejszy ze wszystkich.

Степеней три: [...] 3. Превосходная, najwyższy, означаетъ преимущество предмета въ какомъ-либо качествѣ или признак предъ всѣми другими подобными предметами, напр. Pan przyjąłeś na siebie obowiązek najważniejszy. To sukno jest najczarniejsze. Ten środek jest najlepszy.

Stopień najwyższy (trzeci) przymiotnika wypowiada, że jakaś osoba lub rzecz z pomiędzy wszystkich porównywanych osób lub rzeczy najwięcej jakiegoś przymiotu posiada.

Stopień najwyższy, np. najładniejszy, najbardziej wytrwały.