terminów gramatycznych online
słowo zaimkowe
Cytaty
O słowach zaimkowych
(verba relativa).
Jakie czynności oznaczają, i jak się czasują słowa zaimkowe?
A. Słowa zaimkowe oznaczają takie czynności, które my względem siebie samych wykonywamy, i z Zaimkiem czasujemy, np. biję się; kąpię się, i t. d. — Mogę ja bowiem nie tylko siebie, ale też i kogo innego bić albo kąpać.
Zaimkowe słowo, verbum relativum.
Co do znaczenia słowa są: [...] 4) Zaimkowe, tak nazwane od tego, że się łączą z zaimkiem się, który czasem jest tylko dopełnieniem słowa, np. pocę się; czasem zaś znaczy zwrócenie czynienia na osobę czyniącego, np. kocham się.
Do wyraża: […] Z zaimkowemi słowami wyraża, w czasie niedokonanym, staranie się o nabywanie czego, czynnością przez słowo wyrażoną, np. dorabiać się, dobadywać się […].
Szósty przypadek kładzie się […]. 3) po słowach czynnych, które znaczą obranie kogo czém, mianowanie, ogłoszenie, wykrzyknienie, potwierdzenie, tytułowanie, i po wszystkich słowach zaimkowych z nich zrobionych [...].
Słowo zaimkowe: bielić się, wyleżeć się, i t. d. czasuje się z zaimkiem się, nieodmiennym przez wszystkie Formy, Czasy, Liczby, Osoby, Rodzaje.
TRYB BEZ-OKOLICZNY (Tryb Szósty). Teraźniejszy czynny. Znać się. Pobić się. Pocić się. Nauczyć się. Teraźniejszy bierny (40). Przeszły czynny. Było się znać abo Znać się było. [...] Przyszły czynny. Mając się znać. Mając się pobić [...] (40). Słowa zaimkowe nie czasują się biernie.
Słowa znaczące działanie przedmiotu zwrócone na siebie samego, nazywają się zaimkowe. I shave myself, she dresses herself, golę się, ona się ubiera. [...]
Słowa zaimkowe oznaczające działanie przedmiotu zwrócone na siebie samego, czasują się ze słowem posiłkowem to have, przybierając zaimki osobiste, myself, thyself, i t. d.
[...] W łacinie mámy tak zwane verba deponentia, to jest słowa mające formę bierną, lecz składające czyli pozbywające się znaczeniá biernego i przechodzące w znaczenie słów czynnych lub nijakich [...]. Takowym słowom pod względem formy odpowiadają polskie słowa używające się zawsze z zajimkiem śę; np. raduje sę [...] itd., które nazywamy słowami zajimkowemi [...].
[…] S przyjimkiem o używá się słowo zajimkowe obędę śę […].
Inne znowu słowa utworzyły z zaimkiem się wyrażenia stałe, nierozłączne, tak dalece, iż słowo bez zaimka zwrotnego nie używa się już wcale; np. śmiać się z kogoś, spodziewać się czegoś, opiekować się kimś, bać się kogoś lub czegoś, chełpić się z czego, i t. p. Słowa takie nazywają się zaimkowemi.