terminów gramatycznych online
słowo niedokonane
Cytaty
Czas przeszły w polskim języku jest albo dokonany (perfectum), gdy od słowa dokonanego pochodzi, np. dać, dałem, albo też niedokonany (imperfectum), gdy od słowa niedokonanego pochodzi, np. pisać, pisałem.
O Słowach niedokonanych.
Jakie czynności oznaczają i w czem są właściwe słowa niedokonane?
A. Słowa niedokonane oznaczają takie czynności, które nie w oka mgnieniu, lecz w dłuższym czasie mogą bydź wykonane, np. pisać, iśdź, jechać, mówić, i t. d.
Niedokonane słowo, verbum imperfectum.
[…] Przyjimki w słowach złożonych przemieniają niedokonane słowo w dokonane […].
Oprócz słów ciągłych i urywkowych, które zdają się być wyłączną włásnością języka naszego, są jak w całéj mowie słowiańskiéj, tak i w języku naszym słowa niedokonane, częstotliwe, dokonane, jednotliwe, a takiemi mogą być wszystkie gatunki słów opisane w poprzedzającym paragrafie [...].
[...] Słowo niedokonane oznaczá czynność, stán lub działanie niedoprowadzone jeszcze do końca, czyli działanie niedokonane, np. słowa: pije [...] są niedokonane, gdyż jeszcze niewiadomo, czyli ten, który pije, robi, doprowadzi swoje picie lub robotę do pożądanego celu, to jest, czy wypije lub zrobi.
Słowa niedokonane wyrażają byt, stan lun działanie trwające, zatém nieskończone czyli niedokonane. One są pospolicie niezłożone z przyimków.
Są słowa dokonane niezłożone np. strzelić, chybić […], urobione od niedokonanych, strzelać, chybiać […], przez odmianę samego zakończenia.
Są takie słowa niedokonane, które nie mają odmiany dokonanéj […]; przeciwnie są słowa dokonane, które nie mają odmiany niedokonanéj […].
Słowa dokonane składają się po większej części z postaci niedokonanej i z przyimka dodanego na początku słowa; wskutek tego każdemu z słów niedokonanych odpowiada kilka lub kilkanaście postaci dokonanych, różniących się odrębnemi przedrostkami.