terminów gramatycznych online
rzeczownik zdrobniały
Cytaty
Rzeczownik [...] — zdrobniały, gdy znaczy piesczenie kogo lub czego: piesek, kijek, — zgrubiały, gdy pośmiewisko wyraża: psisko, kozlisko, kijsko.
Dodaje się e w 2gim. spadku liczby mnogiej i w zdrobniałych, gdy w 1m. spadku liczby pojedyńczej rzeczownik miał dwie spółgłoski przed samogłoską końcową, jako: skrzydeł, skrzydełko, i t. d. od skrzydło.
Rzeczowniki dzielą się na: […] 4. Zdrobniałe i zgrubiałe; np. wilczek, wilczysko.
Rzeczowniki zdrobniałe i zgrubiałe tworzą się tylko z rzeczowników piérwotnych wszystkich trzech rodzajów. Zdrobniałe wielogłoskowe mają pospolicie zakończenie męskie na ek, żeńskie na ka, nijakie na ko […]. Głoski naczelne zmienne zmieniają się często w rzeczownikach zdrobniałych [...]. Niekiedy wcale się nie zmieniają [...], a szczególniéj gdy pochodzą od rzeczowników rodzaju nijakiego [...]. W l. m. głoska naczelna k nie zmienia się na c nawet wtenczas, kiedy wyraz zdrobniały oznacza osobę męską [...]. Jeśli wyraz zdrobniały jeszcze bardziéj drobnieje, wtenczas głoska naczelna rzeczownika zdrobniałego k bez względu na rodzaj zamienia się na cz [...]. W wyrazach jednozgłoskowych, rzeczownik zdrobniały kończy się najczęściéj na ik albo yk [...]. Podobnież rzeczowniki męskie zakończone na głoski złożone, w zdrobnieniu mają zakończenie na yk [...]. Niekiedy głoski podrzędne rzeczownika ulegają zmianie w zdrobnieniu [...].
Zeszczuploną jest postać przedmiotu, gdy tenże: I. Upieszczony [...]. II. Umiłowany [...]. III. Ukochany [...]. IV. Ulubiony. Rzeczowniki wszystkich cztérech powyższych odcieni zwane są zdrobniałémi.
Ze względu na znaczenie imienia rzeczownego dzielimy je na: [...] zdrobniałe oznaczające pieszczotę.
Środkujące między 1em a drugiem prawidłem, i kończące się na spółgłoski czysto gardłowe g, k, i gardłowo dechowe h, ch, nieuginające się w 7m przypadku liczby pojed. i w pierwszym przypadku liczby mnogiej, zatem ma to prawidło osobne i zawiera wszystkie na te spółgłoski kończące się rzeczowniki pierwotne, pochodne, zdrobniałe rozmaite i składane ile jich tylko jest.
Dwojako używane z końcówką nin i ze współgłoską na końcu k, pierwsze rzeczowniki są jednotliwemi, a drugie częstotliwemi i po większej części zdrobniałemi.
Imiona zdrobniałe i zgrubiałe.
Rzeczowniki zdrobniałe (diminutivos) mają zakończenia: inho inha; zinho zinha; ulo ula; ito ita; eto eta; ote ota; na prz.: filho syn, filhinho synek; filhinha córeczka; irmãozinho braciszek; [...].
Rozróżniamy deklinację rzeczowników: a) męską, rzecz. męskie zakończ. na spółgłoskę i zdrob. na o, b) żeńską, na a, i oraz na spółgłoskę zmiękczoną lub powstałą ze zmiękczenia, c) nijaką, na o-e, ę, d) mieszaną męskie rodowe na o i pospolite na a, nijakie obce na um.
Nadto wyróżnia się nazwy (nomina) osoby działającej (agentis), np. sprawca, działania (actionis), np. bicie, miejsca (loci), np. stolarnia, materjału (materialia), np. wołowina, rzeczowniki zdrobniałe (deminutiva), np. cioteczka i powiększające (augmentativa), np. chłopisko lub pogarszające (peiorativa), np. chłopczysko.
Zdrobniałe, p. rzeczowniki.