Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przysłówek

Język: polski
EJP 1991, 278 Definicja współczesna

Przysłówek jest częścią mowy skupiającą wyrazy, których prymarną funkcją jest funkcja określenia adwerbalnego.

Cytaty

Czasowanie Słowa Być innemi sposobami. Czas teraźniejszy. z Przeczeniem Czasują się ogulnie słowa przez wszystkie Tryby i Czasy kładąc tylko przed słowami przysłowek nie. (Ja,) nie jestem [...] z Przyrostnią Odmienia się Czas teraźniejszy słowa być, takoż Czasy przeszłe wszystkich słów, tudzież Tryb Łączący i Życzący. Ja-m jest znany i t. d.

Przysłówek (str. 5.) będąc już odmiennym, już nieodmiennym, jest niejako granicą między częściami mowy odmiennemi a nieodmiennemi, i oznacza, 1. Czas [...] 2. Miesce lub odległość [...] 3. Porządek i szyk [...] 4. Ilość [...] 5. Ilorakość i ilokrotność [...] 6. Sposob lub Przymiot: błogo, drogo, tanio, wklęsło, aby-to, stale. 7. Pytanie [...]. Twierdzenie [...] 9. Przeczenie [...] 10. Wątpliwość [...] 11. Porównanie [...] 12. Wyłączenie: tylko, szczegulnie, jedynie.

O Przysłówku.

Przysłówek odróżniłem odmienny od nieodmiennego.

Przysłówek jest to część mowy nieodmienna, która się odnosi do słowa i określa je. [...] Przysłówek jest przymiotem słowa, jak przymiotnik jest przymiotem rzeczownika, i musi odpowiedzieć na jedno z tych czterech pytań, czy? jak? gdzie? kiedy?.

Piszemy wyrazy sprzecznie z obecnym wymawianiem, lecz zgodnie z ich pochodzeniem, to jest zgodnie z pisownią, a po większej części i z wymawianiem pokrewnych im wyrazów; np. mór, morzyć; głód, głodny, głodzić; blizki, stpol. przysłówek blizu; gryźć, gryź, gryzie, i t. p., i to jest pisownia etymologiczna.

Wszystkie wyrazy w naszej mowie dadzą się podzielić na dwie grupy: 1. Wyrazy samodzielne t.j. takie, które same przez się mają wyraźne znaczenie (ojciec, dom, praca, żyję, dobry, śpiewać, pięknie itd.).[...] 1. Wyrazy oznaczające przedmioty (rzeczownik). a) Wyrazy oznaczające cechy przedmiotów (przym., czas.). b) wyrazy oznaczające właściwości cech (przysłówek i imiesłów przysłówkowy. [....] Wyrazy, które oznaczają przedmioty niewyraźnie, ogólnikowo, np. on, tamten, nic, coś.... są rzeczownikami zaimkowemi. Wyrazy oznaczające liczbę: pięć, sto, tysiąc... są rzeczownikami liczebnemi. (Szob.)

Części mowy, oznaczające właściwości cech (Księżyc świeci blado) nazywają się: Przysłówki. Zaliczają się one do części mowy nieodmiennych i dzielą się na: przysłówki właściwe (pięknie, dobrze...) oznaczają bowiem właściwości cech dokładnie. Przysłówki, które niedokładnie oznaczają właściwości cech są: 2. zaimkowe [...] 3. liczebnikowe (jedynie, pierwej, jedno, jeno).

Przysłówki.

(Adverbios)

Są to nieodmienne części mowy, które określają okoliczności: czasu, miejsca, kierunku, granicy, sposobu, stopnia, miary itd.

PRZYSŁÓWEK—ADVERBUL

Adverbul servește pentru determinarea locului (blisko — aproape), timpului (dawno — de mult), și modului (łatwo — ușor).

[Przysłówek służy do określania miejsca (blisko - aproape), timpului (dawno - de mult) i sposobu (łatwo - ușor).]