terminów gramatycznych online
wyraz złożony compositum
Wyraz złożony. Morfologicznie złożona jednostka leksykalna, oparta na dwu lub więcej rdzeniach. W zależności od struktury w. z. wyróżnia się w pol. tradycji słowotwórczej ich 3 typy: zrost, zestawienie, złożenie.
Cytaty
Oprócz tego podziału dzielą się jeszcze wyrazy na: [...] 2) złożone, które się z kilku wyrazów składają, np. przed-mieście, miodo-płynny, który-kolwiek.
[...] Wszelki wyraz, czy złożony, czy niezłożony, pisać się ma osobno do drugiego; to jest między jednym a drugim wyrazem próżne pole ma środkować.
Niewiele mamy wyrazów złożonych z przyimkiem bez. Z nich tylko bezpieczny, bezpiecznie, ubezpieczyć, pisano jeszcze w wieku zeszłym najczęściej przez s, w innych od dawna upowszechniła się litera z, np. bezkrólewie, bezpotomny, bezkarny.
Wyrazy jedne są pojedyncze czyli niezłożone, drugie składane. Jeżeli wyrazy niezłożone, dla łatwiejszego czytania, piszemy w jednym ciągu, zostawując między jednym a drugim małe ustępy; tedy w pisaniu wyrazów złożonych, tém słuszniéj toż samo zachowywać powinniśmy, aby jednegoż wyrazu nikt nie mógł poczytywać za dwa lub więcéj oddzielne, z których się składa.
WYRAZY złożone. Obacz Łączenie wyrazów.
ZŁOŻONE wyrazy. Obacz Łączenie wyrazów.
Wyraz [...] złożony, który się z kilku wyrazów składa, np. dobroczynny, od dobry i czynić.
Nasz i starosłowiański język nie ciérpi rozziewu z wyjątkiem wyrazów złożonych, s których piérwszá część składowa kończy się na samogłoskę, a drugá zaczyná się od samogłoski czystéj o lub u, w starosłowiańskim zaś od ą, gdyż w starosłowiańskiéj mowie jeden tylko spójnik a i z niego złożone zaczynają się od a, które nigdy nie pojáwiá się na drugim miejscu w wyrazach złożonych [...].
Sám piérwiástek może być temátem, któremu zwykle towarzyszą końcówki już to rodzajowe a, o, e, już to skłonnikowe u, m, już to spójka e [...], a jeżeli nie má na swym początku nágłosu, ani na końcu pogłosu, tylko końcówki, jak np. rod, takowe wyrazy nazywámy piérwotnemi (primitiva); jeżeli zaś piérwiástek má przed sobą nágłos, np. naród, uroda, poród, których piérwiástek jest rod, a nágłosy na, u, po, takowe wyrazy nazywámy złożone (composita) [...].
W § 92 mówiliśmy o nágłosach wchodzących w skłád wyrazów złożonych, które po większéj części są przyjimkami; obecnie zaś rozwáżym rzeczowniki złożone, w których miejsce nágłosów zajmują piérwiástki i piérwotniki z jinnych części mowy, i jak takowe skłádają się ze sobą. 1. Niektóre s tych złożonych łączą się ze sobą bez spójki jako liczebniki: pół, np. półrólɳik [...], s których niektóre przyjmują pogłos k, jako to: półpanek [...]; albo téż przybiérają końcówkę e powstałą s kontrakcyji zakończeniá ije, a takie określają środek miejsca lub czasu przez piérwotnik oznaczonego [...].
Podwajamy litery tylko wtedy, gdy obie wyraźnie z osobna wymawiamy; jest to właściwie pozorne tylko podwojenie, bo litery te zeszły się przy formowaniu wyrazów złożonych (od-dać) lub też przy odmianie.
Wyrazy złożone, jedno pojęcie stanowiące piszą się łącznie.
We wszystkich tych przykładach negacya „nie" spływa z wyrazem w jedno pojęcie w jeden wyraz złożony.
Przeciwnie np., czasowniki: nie mam, nie masz, nie ma, nie jest, nie chcę, nie wiém, powinny się pisać osobno, ponieważ do złożonych wyrazów nie należą.
Изъ соединенія двухъ или нѣсколькихъ словъ составляются сложныя слова, wyrazy złożone, напр. Wielmożny, dobrodziejstwo, wspaniałomyślność, Wniebowzięcie, и составныя, zestawione напр. Generał-major, Caro-gród, kto-kol-wiek, kto-bądź.