Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czasownik czynny nieprzechodni

Hasło w cytatach: czasownik czynno-nieprzechodni, czasowniki czynne nieprzechodnie
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

Ze względu na znaczenie dzielą się czasowniki na: […] 2. Podmiotowe, które wyrażają wprawdzie działanie podmiotu, ale nie przechodzące na przedmiot w 4ym lub 2im p. będący, albo oznaczają stan przymiotny lub spokojny podmiotu: a). Pierwsze nazywamy czynno-nieprzechodniemi, np. Psy szczekają, wyją i skomlą [...]. b). Drugie nazywamy przymiotnemi (inchoativa); znaczenie ich jest bierne, a odmiana czynna, np. Włosy na starość siwieją. c). Trzecie nazywamy nijakiemi (neutra), np. Po pracy śpimy dobrze [...].

[…] Częstokroć używamy rzeczowników czasownikowych, chociaż imiesłowy bierne nie są w używaniu, mianowicie z czasowników czynno-nieprzychodnich i przymiotnych, np. wy- (t-y)cie, ży(t-y)cie […].

[…] Do téj odmiany należą czasowniki czynno nieprzechodnie i nijakie, mające przed a miękką spółgłoskę, np. ujrza-ł, dojrza-ł, błyszcza-ł […].

Następujące klasy czasowników: 1) czynne przechodnie, nap. kończyć (pracę), pisać (list), czytać (książkę), 2) czynne nieprzechodnie, nap. chodzić, biegać, pracować, 3) nijakie przechodnie, naprz. znać (historię), słyszeć (odgłosy), widzieć (błędy), 4) nijakie nieprzechodnie, naprz. siedzieć, stać, boleć, cieszyć się.