Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

klasa czwarta

Hasło w cytatach: 4-a klasa, czwarta klasa, IV klasa, IV. klasa
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

[…] Czwártá klasa obejmuje słowa náleżące w naszym systemie do gromady IIIéj, mające przed zakończeniem ę spółgłoskę zmiękczoną, a przed końcówką trybu bezokolicznego ć samogłoskę i […].

Do czwartej klasy należą czasowniki, zakończone w wyrazie bezokolicznym na , jak: palić, bawić, ganić, ranić, plamić, wabić, łupić, tkwić, trafić, wrócić, czcić, puścić, odwiedzić, wodzić, jeździć, uczyć, warzyć, burzyć, skarżyć, tyczyć się, srożyć się, straszyć, wozić, kosić, taić itd.

IV. klasa: Słowa jednotematowe, zakończone na a przez całą konjugacyą: dba-m, dba-ć; kocha-m, kocha-ć.

Do 4-ej [klasy] należą czasowniki na ôr, na prz.: pôr (kłaść), compôr (składać), impôr (wkładać).

W konjugacji -ę -esz [...] W klasie czwartej temat czasu teraźniejszego składa się z rdzenia samogłoskowego, rozwiniętego przyrostkiem -j-, a w temacie czasu przeszłego występuje czysty rdzeń samogłoskowy. Nap. da-j-ę : da-ć, ży-j-ę : ży-ć.

Rozpatrzenie tych postaci w st. języku wykazuje jednak jeden ważny moment. A mianowicie nie ulega wątpliwości, że w stp. języku imperatywy czasowników, mających pierwotnie przycisk na zgłosce rdzennej (stary acutus), wykazują brak czyli zniknięcie końcówki, zaś imperatywy czasowników, akcentowanych na sufiksie, mają końcówkę. Weźmy czasowniki IV klasy.