terminów gramatycznych online
temat pierwotny
Cytaty
[…] A że podług niezbędnych práw analogiji, temáta pochodne, t. j. urobione za pomocą przydanych pogłosów do piérwiástku urábiają się i urábiać muszą według normy temátów piérwotnych, przeto w polskim skłánianiu rzeczowników nie ma ani jednego temátu, tak piérwotnego, jak i pochodnego kończącego się na samogłoskę, czyli: w skłánianiu polskich i starosłowiańskich rzeczowników każdy temát kończyć się koniecznie musi na jakąkolwiek spółgłoskę, a nigdy na samogłoskę, nie jak np. w łacinie w 4 i 5 deklinacyji [...].
[…] Albowiem temáta pochodne ukłádają się według normy temátów piérwotnych, to jest budowa słów pochodnych rozwijá się według budowy słów piérwotnych […].
Czy były zaś w używaniu i jakie czwarte czyli Spółgłoskowe pierwotne tematy, bez żadnéj kocówki? to znaczy: czy można i wtedy przypuszczać same gołe pierwiastki w roli np. rzeczowników itp. funkcyonujące? tego nie śmiem rozstrzygać.
W niektórych czasownikach jedne formy używają się więcej z piérwotnego, inne z więcej narośnietego źródłosłowu (tematu).
§ 307. Rzeczowniki z pierwotnemi tematami na -ja lub -i mają formę tematów na -o z poprzedzającą spółgłoską twardą, gdy te złożenia pochodzą ze starszego okresu, np. stp. piesnotworka por. cerksł. pěsnotvorъ — musicus [...].