terminów gramatycznych online
deklinacja
Geneza: łac. dēclīnātiō 'odwrócenie, zgięcie; odmiana (w gramatyce)'
Deklinacja. Odmiana leksemów odmiennych przez przypadki, czyli mające różne formy wyrazowe narzucane przez element kontekstu, najczęściej przez czasownik lub przyimek.
Cytaty
DECLINATIONES. Pięć jest Declinacji, ktore rozeznáne bywáją, ex Genitivo, Prima ma AE, Secunda, I, Tertia IS, Quarta, US, Quinta, EI.
Barbaryzmy Polskie [...] Popełniają się zaś: [...] 2. Nie zachowaniem Generis, a zatym Deklinacyi.
Declinatio. Deklinacya albo, spadkowanie.
Przemiany te, jawne i stateczne widzimy w deklinacyach, w konjugacyach i w wyrazach pochodnych, np. szata szacie, łata łacie.
Grammatycy dopiero strącili nas z drogi instynktowej, lecz dosyć pewnej; a strącili dlatego, że uważając jednostronnie, i skacząc nagle od deklinacyj do konjugacyj, nie porównywali mechanizmu swojego dyalektu z pobratymczemi.
Wszelkie imiona polskie we względzie swego przypadkowania dzielą się na siedm deklinacyj czyli form przypadkowych [...], których jest: trzy na imiona rzeczowne, trzy na imiona przymiotne, jedna na imiona liczebne.
Deklinacyje polskie dzielą się na rzeczowne [...]; na przymiotne [...]; na liczebne.
Otóż jak rzeczowniki odmieniają się przez przypadki, tak znowu czasowniki odmieniają się przez osoby, liczby i czasy. Tamtę odmianę nazwano przypadkowaniem (deklinacyą), a tę: czasowaniem (albo z łacińska: konjugacya).
Język portugalski nie posiada odmiany czyli deklinacji (declinação). Do oddania przypadków (casos) polskiej deklinacji używa się przyimków, które się kładzie przed wyrazami; te zaś wcale się nie zmieniają, z wyjątkiem liczb.