Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

koniugacja piąta

Hasło w cytatach: konj. V., konjug. V, konjugacja V-ta
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
  • Fleksja czyli nauka o odmianach, albo odmiennia: Kr/1917

Cytaty

Konjugacja V-ta obejmuje słowa, których osnowa teraźniejszości zakończona jest dzisiaj przyrostkiem -a (ściągniętym z dawniejszego aje), dodanym do pierwiastku lub innej osnowy słownej (np. db-a, pamięt-a...); osnowa zaś bezokolicznika jest równa osnowie teraźniejszości; np. łka-ć, ufa-ć (staropols. u-pwa-ć), trwa-ć.

W czasie teraźniejszym używają się: padam, padasz,... padają, należące do słowa pada-ć (konjug. V), oraz formy: padnę, padniesz... (od osn. padnie-, konjug. II) ze znaczeniem czasu przyszłego.

Z tegoż pierwiastku czyt- powstało i późniejsze słowo czytam, czytać, którego osnowa teraźniejszości czyt-a- równa się osnowie bezokolicznika (konj. V.).

Konjugacja V-ta obejmuje słowa, których osnowa teraźniejszości ma przyrostek -a- (dba-, słucha-, bywa-).

Do konjugacji V-ej należą słowa, których osnowa teraźniejszości oraz osnowa bezokolicznika tworzy się za pomocą przyrostka -a-, np. dba-, słucha-.