of grammatical terms online
litera znak alfabetu
Etymology: łac. littera
Litera. Jednostka alfabetu.
Quotations
LITERA litery kończone littere terminales ut a.p.S. etc. R J1(mp; av. terminaciones). Zob. BUCHSTAB, CZTENA, KOŃCZONY, SYLABA.
SC Zda się być jákoby jedná literá, i trojáko się też wymawia. Naprzod, ná desce: potym skromność, miękko: potym szczęsliwy, szczodry.
Abyś ná tákich literách, to jest miękkich, kiedykolwiek po nich idzie to iste Iota, kreski nie kładł. Bo tá kreská jáko się powiedziáło, nic nie jest inszego jedno i. ktore gdy się podle swej litery nápisze, już niepotrzebnie nád nie się kłádzie.
P. Jakim się sposobem Głos łamie? O. W ustach ruszeniem Warg, Języka, Garła. Na przykład to słowo Polskie: Prawda, jest Głos łamany albo zwijany w sześcioro, ile liter tyle Łamania Głosu. To Francuskie: vrai, jest łamane lub też Zwijane w troje: bo dwie litery ai znaczą tu tylko jedno łamanie albo Zwinienie Głosu.
O szczególnościach (de sortes) Francuskich Liter. [...] W jednej Szczególności Litery nazywają się: Głoski (Voyelles). W drugiej Szczególności są Litery nazwane łamogłoski albo społ-głoski (Consonnes). P. Co rozumieć przez Głoski? O. Rozumiem Litery, ktoremi jednostajnie wyrażamy Głos, nic go nie łamiąc otwarciem ust.
Język polski ma następujące głoski czyli litery: A a, Ą ą, B b, B' b', C c, Ć ć, Cz cz, D d, Dz dz, E e, Ę ę, F f, G g, H h, CH ch, I i, Y y, J j, K k, Ks ks (za X x), L l, Ł ł, M m, M' m', N n, Ń ń, O o, P p, P' p', R r, Rz rz, S s, Ś ś, Sz sz, T t, U u, W w, W' w', (X x), Z z, Ź ź, Ż ż.
Litery od znaczenia głosu nazwane głoskami, jak są w pisaniu rozmaite, tak rozmaicie brzmieć muszą i pojedyńcze w abecadle i złożone w słowach.
[…] Głoska z, zamienia się w wymawianiu tego drugiego wyrazu na s, mówimy francuski. Pisownia polska w takowym przypadku niekiedy literę zamienia; niekiedy ją zostawia; np. dech, tchu; kubek, kubka.
Kopczyński usiłował koniecznie zaprowadzić na nowo znamię nad literą a, i powrócić brzmienie ściśnione samogłoskom we wszystkich przypadkach, w których je miały w wieku XVItym.
Mało bardzo znalazło się pisarzów, którzy, idąc za radą Kopczyńskiego, zaczęli przywracać zarzucone już od pół wieku znamię nad literą a.
Wyrazy miesczą w sobie różne głosy czyli dźwięki, które w pismie znakujemy głoskami czyli literami, już większemi, już mniejszemi. Głoski te w abecadle polskiem są: a, ą, b [...] ź, ż.
O pisaniu dużych liter początkowych.
Litera w mowie, podobnie jak nuta w śpiewie ma wyobrażać głos pojedynczy, osobny, czyli głoskę. Tyle więc powinno być liter, ile jest w głoskozbiorze głosek.
Ileż mamy głównych liter czyli głosek w polskiém abecadle? O. Głosek pierwotnych, głównych, w polskiém abecadle mamy 24.
Każdy wyraz wymówiony możemy napisać za pomocą znaków piśmiennych czyli liter. Litery nie należy brać za jedno z dźwiękiem. Dźwięki słyszymy: są to wrażenia słuchowe; litery zaś czyli znaki napisane rozpoznajemy za pomocą wzroku.