Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

brzmienie sposób wymawiania, dźwięk

Język: polski

Cytaty

[…] Kopczyński i inni Grammatycy polscy przyjmują dwugłoski tj. dwie samogłoski połączone w jedno brzmienie, i za takie uważają następujące: ay, ey, iy, oy, óy, uy, yy, ia, ią, ie, ię, io, iu, i trójgłoski, iay, iéy, iau; jednakże dawniéj Grzegorz Knapski [...], a za naszych czasów Alojzy Feliński [...], utrzymują, że w wyrazach polskich nie masz dwugłosek oprócz au, w miauczy.

Brzmienie, Brzmienny Laut i t. d.

Laut Brzmienie.

Terminologija brzmień.

Samogłoski polskie, zwane pospolicie nosowymi, dla różnicy od powyższych ṃ ṇ, należałoby nazywać znosowanymi. [Dopisek A. A. Kryńskiego]: Sądzę, że utartéj nazwy samogłoska nosowa nie ma potrzeby odłączać od samogłosek ą i ę i przenosić jéj na oznaczenie innych brzmień; wystarczy bowiem, zatrzymując tę starą nazwę dla samogłosek ą i ę, ..., nazywać dźwięki ṃ ṇ, jak wyżéj radzi szan. projektodawca, „samogłoskowym m” i „samogłoskowym n” .

Tak np. pytanie, czy należy używać w IV p. l. p. formy moję lub moją, Francyę lub Francyą i t . p., nie należy zgoła do pisowni; toż samo usunąć należało z kwestyi ortograficznych pytania: nawiedzić czy nawidzić, śpiewać czy spiewać, skarżyć czy skarzyć, i t. p., chodzi tu bowiem o samo brzmienie wyrazów, nie zaś o sposób pisania.

Zalecając, żeby pisano mleko, chleb, zastosujemy się tylko do modnego ale nawet nie bardzo rozpowszechnionego sposobu wymawiania wyrazów, których brzmienie prawidłowe jest inne.

Dodatek ten nie wchodzi bynajmniej w kolizyą z zasadą prawidła 2., według którego pisać należy: Goethe, Schiller, gdyż „Gete" lub „Szyler" nie byłoby już transkrypcyą brzmienia oryginalnego, ale zmianą samego brzmienia, przyswojeniem imienia własnego (jak Tycyan lub Kondeusz), którego język w praktyce sobie bynajmniej nie przyswoił.

Jeżeli oddajemy brzmienie wyrazu obcego, nieprzyswojonego, a wziętego z języka, który nie posługuje się alfabetem łacińskim, to należy oddać możliwie wiernie jego brzmienie z pomocą zasobu liter polskich.