Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

brzmienie sposób wymawiania, dźwięk

Język: polski

Cytaty

P. Ktore wspołbrzmiące i gdzie jednakowe mają brzmienie?

[...] zkąd my kładliśmy czasém th a czasém t nie iżby się tak wymawiać miało, ale iż bliżéj brzmienia tégo wyrazić nie mogliśmy.

§. I. O Głoskach i Wyrazach, tudzież o ich podziale i brzmieniu.

Rozdział X. o Przyimkach, z wymienieniem przybierających e dla miłego brzmienia, tudzież okazaniem na przykładach, które któremi rządzą spadkami.

Oprócz tych cztérech głównych, a ma jeszcze cztéry inne brzmienia zbaczające od ogólnych prawideł.

Om i on mające podobne brzmienie do ą, używamy tylko w wyrazach pochodzących z obcego nam języka.

W wyrazach: babka, łebkiem, żabka, grzybki, ząbki, grabki, słyszymy niby p, a mimo tego brzmienia, i mimo zasady pisania mocnych spółgłosek przy mocnych, a słabych przy słabych — napiszemy słabe b przy mocném b ze względu na wyraźnie brzmiące b w wyrazach: baba; łbem, żaba, grabie, grzyby, zęby [...].

Tak np. pytanie, czy należy używać w IV p. l. p. formy moję lub moją, Francyę lub Francyą i t . p., nie należy zgoła do pisowni; toż samo usunąć należało z kwestyi ortograficznych pytania: nawiedzić czy nawidzić, śpiewać czy spiewać, skarżyć czy skarzyć, i t. p., chodzi tu bowiem o samo brzmienie wyrazów, nie zaś o sposób pisania.

Zalecając, żeby pisano mleko, chleb, zastosujemy się tylko do modnego ale nawet nie bardzo rozpowszechnionego sposobu wymawiania wyrazów, których brzmienie prawidłowe jest inne.

Dodatek ten nie wchodzi bynajmniej w kolizyą z zasadą prawidła 2., według którego pisać należy: Goethe, Schiller, gdyż „Gete" lub „Szyler" nie byłoby już transkrypcyą brzmienia oryginalnego, ale zmianą samego brzmienia, przyswojeniem imienia własnego (jak Tycyan lub Kondeusz), którego język w praktyce sobie bynajmniej nie przyswoił.

Litera x ma cztery brzmienia: 1) Najczęściej czyta się jak polskie sz albo ś), przykład:

xarque (cz . szarke) suszone mięso [...].

Litera s ma brzmienie z tak przed m, n, na prz.: cysne (syzne) łabędź.