of grammatical terms online
spółgłoska głoska
Spółgłoski. Głoski, przy których wymawianiu występuje w obrębie jamy ustno-gardłowej przeszkoda (silne zwarcie lub silne zbliżenie narządów mowy), wskutek czego nie jest możliwy przepływ powietrza przez kanał głosowy bez zakłóceń.
Quotations
[Y. Brzmi jak ay] Gdy po niém idzie spółgłoska z e niemém Lyre lira layr.
Y. Brzmi jak i gdy po niém idzie spółgłoska jedna lub więcéj bez e niemégo zephyr wiatr zachodni zefir.
Spółgłoski zaś brzmią nie same jedne, lecz daje się przy nich zawsze którąkolwiek samogłoska słyszeć, np. gdy wymawiamy: b f w z, daje się słyszeć: b i ę, f i e, w i u , z i et. Spółgłosek w polskim języku jest 28: b b c ć d f f' g h k l ł m m n ń p p' r s ś t w w' x z ź ż.
B. Spółgłoski, dzielą się one: 1) Na średnio twarde niezłożone, takiemi są: b, c, f, g, k, m, n, p, s, w, x, z [...]. 2) Na zupełnie twarde niezłożone, takiemi są: d, h, ł, r, t, ż [...]. 3) Na miękkie niekreślone, taką jest tylko jedna głoska l [...]. 4) Na miękkie kreślone pojedyncze; takiemi są: b', c', f', m', ń, p', s', w', ź [...].
Przeszły [imiesłów] formuje się zawsze z trzeciej osoby l.p. czasu przeszłego, trybu oznajm. a to tym sposobem: Jeżeli po ł stoi samogłoska, w tedy zamienia się ł na wszy, np. znał, znawszy; mówił, mówiwszy; a jeżeli zaś przed ł stoi spółgłoska, wtedy ł się zostaje i dodaje się do niego szy, np. darł, darłszy; przyszedł, przyszedłszy.
Spółgłoska, Consonans.
Grammatycy, którzy zgłębili mechanizm głosów ludzkich, podzielili spółgłoski na słabe, mocne i płynne. Podział ten, zastosowany do spółgłosek mowy polskiej, rozróżnia je w następujący sposób: słabe: b, d, g, w, z, ż, z, dż, h. mocne: p, t, k, f, s, sz, c, cz, ch. płynne: m, n, l lub ł, r.
Spółgłoska j pochyla najmocniej poprzedzającą samogłoskę (bój, mój), bo brzmienie j jest tylko zakończeniem spółgłoskowém brzmienia samogłoski, która je poprzedza.
Czy zaś na końcu zostawiać spółgłoskę, czy samogłoskę w przenoszeniu rozłączonego wyrazu; to się zostawia własnemu uchu i rozsądkowi, byle była zgłoska, i nie dwa wyrazy z jednego, jak to już rzekłem.
Wymawianie spółgłosek.
f) Złożone z wielu spółgłosek, mianowicie syczących, i nieporozdzielanych samogłoskami.
Głoski dzielą się na samogłoski i spółgłoski; drugich trzydzieści sześć.
Spółgłoski dzielą się: 1. na twarde: b, c, d, dz, f, g, h, ch, k, ł, m, n, p, r, s, t, w, x, z. 2. miękkie: b', ć, dź, j, l, m', ń, p', ś, w', ź. 3. miękko brzmiące: bi, ci, dzi, fi, gi, hi, ki, mi, ni, pi, si, wi, xi, zi. 4. przyciskowe: cz, dż, rz, sz, szcz, ż.
Głoski polskie dzielą się głównie na samogłoski i spółgłoski.[...] Samogłoski polskie dzielimy na otwarte: a, e, o, u, nosowe: ą, ę, cienkie: i, grube: y, pochylone: e, ó; wszystkie zaś inne litery zowią się spółgłoskami.
Spółgłoska jest to znowu głoska, która wydaje dźwięk zespolony, jakby złączony z inną literą, np. b (be), f (ef) [...].