pisać łącznie

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Sier/1838
• Kurh/1852
• Łaz/1861
• SWil/1861
• Malecz/1882
• Jes/1886
• Dor/1958–1969

Są znowu wyrazy złożone które podług powszechnego prawidła, jako nie składające dwóch wyrazów, łącznie się pisać powinny, a nieumiejętnie lub nieuważnie piszący często je rozdzielają.

Nie można łącznie pisać z matką, w siostrze, bo się nie mówi w pierwotném zakończeniu zmatka, wsiostra ale matka siostra.

Lecz obiecać, ugotować, nalać, łącznie się pisać mają; jako wyrazy, które nawet są niezłożone; bo początkowe o w wyrazie obiecać, u w wyrazie ugotować, na w wyrazie nalać, należą do składu tychże wyrazów.

Lecz gdy powiémy: niedbalstwo najczęściéj pochodzi z niechęci, a rzadko kiedy z niezdolności, tu mowa jest o niechęci i o niezdolności, przeto nie powinno się pisać łącznie z wyrazami, w których skład wchodzi.

Toż wyrazy złożone; niechęć, niezdolność, niemoc, razem się pisać powinny; bo gdybyśmy tu nie odrzucali, ale tylko oddzielili nie, tedy wyrazy chęć, zdolność, moc, zupełnieby inne miały znaczenie od wyrazów łącznie pisanych; tu więc pilnie uważać mamy, czy jest mowa o chęci czy o niechęci, o mocy czy o niemocy, a łatwo pomiarkujemy, kiedy i który wyraz ma się pisać łącznie lub rozłącznie,

Wyrazy złożone piszą się łącznie, bez żadnych pomiędzy jego częściami przedziałów, np. dobrowolny, oddzielny, wielkanoc, suchedni, Białystok.

Wyrażenie, a, n. [...] 2) =, lm. a; to co rzecz jaką, myśl lub osobę wyraża, przedstawia pod pewną postacią, ob. Wyraz, gram. Wyrażenie przysłówkowe, przyimkowe; jest wyrazem z kilku osobnych, całkowitych w sobie wyrazów złożonym, a jedno wyobrażenie przedstawiającym, np. nazad (pmk na i rz. zad). Co do pisania tych wyrażeń u nas, dotąd panuje zamieszanie: gdyż jedne z nich piszą się łącznie z pmkiem, drugie oddzielnie. Dla usunięcia niedogodności w spamiętaniu tak drobnych szczegółów, oraz dla uchylenia często się zdarzającéj dwuznaczności (np. obwijać w koło i zbrodniarza w koło pleść), niektórzy z grammatyków, równie jak deputacja ortograficzna, radzili i należałoby pisać wszystkie takie wyrażenia łącznie. Bo w saméj rzeczy nie ma najmniejszéj różnicy grammatycznéj np. między wskróś, wreszcie, a w szerz, w końcu, z których piérwsze piszemy łącznie a następne oddzielnie. Zwyczaj powinienby usunąć tę dowolność, któréj teorja nie uświęca, lecz zaradzić w wykonaniu nie może.

[…] Słowa złożone, czy to odmienne czy nieodmienne, należałoby zawsze łącznie pisać, gdyż są wyrazem jednego pojęcia, jednakże w tym względzie nie masz jednostajności […].

Przysłówek przeczący nie, jeżeli jest przed takim wyrazem, z którym tworzy jedno wyrażenie, natenczas zrasta się z nim, t. j. pisze się razem, np. nieprzyjaciel, niewidoma, niemowlę, nieco, nieraz. Podobnież, gdy się znajduje przed słowem takiém, które nie używa się twierdząco, wtedy również łącznie się z niém pisze, np. niecierpliwić się.

Wyrazy złożone, jedno pojęcie stanowiące piszą się łącznie.

Łącznie «wraz, razem, w połączeniu, wspólnie»: Partykułę nie pisze się łącznie z wyrazem następnym, jeżeli całość ma mieć znaczenie przymiotnikowe, rozdzielnie — jeżeli wyraz drugi jest zwykłym imiesłowem. DOR. Rozm. II, 78. [...] // L.