terminów gramatycznych online
spółgłoska twarda gardłowa
Język: polski
- Część I. O głoskach: Mucz/1825
- Fizyjologiczny opis spółgłosek: Malin/1869
- Głosownia: Kon/1920
- Podział spółgłosek na twarde i miękkie oraz według narzędzi mownych. Zwątlanie samogłosek. Spółgłoski mocne, słabe i płynne. Pochylanie samogłosek: Czep/1871–1872
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
Cytaty
[…] Tak skojarzone te głoski, nie są zupełnie foremnemi. Albowiem głoska twarda zwykle jednym tylko miękczy się sposobem; głoskom zaś k i g, dostało się po dwie liter niby miękkich […]. Głoski miękkie są pospolicie téj saméj natury, co i ich twarde; tu zaś głoska nieodbita ż odpowiada głosce odbitéj g. Nie powinno nam zatém być dziwno, że głoski twarde gardłowe i syczące, które im odpowiadają, nie zawsze dają się ugiąć do form [...].
[…] A spółgłoski gardłowe twarde g, k, według práw fizyjologicznych jinaczéj miękczyć się nie mogą, jak tylko w g, k, przeto tak twarde gardłowe g, k, jak i h, ɦ pożyczają dla siebie zmiękczonych brzmień od odpowiednich zębowych twardych […].
[…] Ze spółgłosek gardłowych twardych służą tylko chwilowe k i powiéwne ɦ za pogłosy […].
Według narzędzi mownych ruchomych, spółgłoski się dzielą na wargowe i językowe. […] Językowe, na podstawie narzędzi nieruchomych, w pobliżu których język działa, dzielą się na: zębowe, podniebienne i gardłowe. […] Gardłowe twarde: h, ch, g, k, zamieniają się na podniebienne i zębowe miękkie: ż, sz, dz, dż, c, cz, oraz gardłowe g', k'.
[…] W piérwszej, formie trzy są wzory: do piérwszego należą istotniki, kończące się na spółgłoskę twardą wargową lub zębową i na r […]; do drugiego istotniki, zakończone na spółgłoskę miękką wargową lub zębową, odpowiednią takiéjże twardéj oprócz ł [...]; do trzeciego wzoru należą istotniki, zakończone na gardłową twardą lub odpowiednią jéj podniebienną miękką, oraz na l, rz, j.
Twarde gardłowe spółgłoski k, g wymawiają się przed samogłoskami e i i miękko jako k(i), g(i).